• Większość pacjentów nie stosuje zaleceń lekarskich dotyczących czyszczenia i przechowywania protez
• Dodatkowy wzrost ilości flory bakteryjnej spowodowany jest większą temperaturą występującą pod protezą i brakiem dostępu światła
• Bakterie osiadające na płycie protez i sztucznych zębach są tymi samymi, które mogą wywołać np. infekcję górnych jak i dolnych dróg oddechowych 

CZYTAJ WIĘCEJ

Konkurs na realizowanie protez zębowych

CZYTAJ WIĘCEJ

Zebrali opinie użytkowników protez

Autorzy materiału:
dr n. med., n. o zdrowiu. Piotr Zdziech 
dr n. med. Tadeusz Zdziech 

Protezy z mas polimerowych

Zadaniem protez dentystycznych jest odtworzenie funkcji żucia w jamie ustnej pacjenta (odbudowa układu stomatognatycznego), jak i poprawa wyglądu estetycznego. Protezy ruchome częściowe i całkowite odbudowujące brakujące zęby wraz z tkankami miękkimi są najczęściej wykonywanymi ruchomymi uzupełnieniami protetycznymi.

Ze względu na cenę i łatwość wykonania, najczęściej wykonywane są protezy z mas polimerowych poli(metakrylanu metylu) utwardzanych na zimno lub gorąco.

Masy polimetakrylanowe należą do bardzo dużej i ważnej grupy tworzyw sztucznych stosowanych we wszystkich dziedzinach życia. Otrzymywane są głównie w wyniku polimeryzacji estru kwasu metakrylanowego a w protetyce dentystycznej przeznaczone są do wykonywania zębów akrylowych, płyt protez dentystycznych i napraw.

Charakteryzują się wysoką jakością przetwarzania, stabilnością kształtu, koloru i dokładnością dopasowania.

Powstają w wyniku procesu polimeryzacyjnego, polegającego na łączeniu się wielu cząsteczek płynu, tzw. „monomeru” (zawierającego metyloakrylan metylu 90-95 proc., dwumetyloakrylan 4 proc., środek sieciujący i katalizator - 1 proc.) oraz proszku, tzw. „polimeru” (zawierającego polimetyloakrylan metylu 97,5 proc., zmiękczacz 1 proc., nadtlenek dwubenzoilu 0,5 proc.-1,5 proc., katalizatora 0,6 proc. i pigmentów < 0,1  proc.).

CZYTAJ WIĘCEJ

Nowoczesna proteza z Zakładu Protetyki Stomatologicznej UMB

Oddziaływanie flory bakteryjnej na protezy polimerowe

Materiały akrylanowe, z których wykonuje się protezy zębowe, narażone są na oddziaływanie flory bakteryjnej, bytującej w jamie ustnej. Użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych powoduje zaleganie resztek pokarmowych i pogarsza proces samooczyszczenia jamy ustnej za pomocą własnej śliny pacjenta.

Dodatkowy wzrost ilości flory bakteryjnej spowodowany jest większą temperaturą występującą pod protezą i brakiem dostępu światła.

Z tego względu bardzo ważna jest prawidłowa higiena jamy ustnej i odpowiednia dezynfekcja protez.

Niestosowanie się do zaleceń lekarskich dotyczących czyszczenia i przechowywania protez powoduje odkładanie się płytki bakteryjnej i namnażanie się większej ilości bakterii, co niekorzystnie wpływa na strukturę materiału, z którego wykonywane są protezy, jak i na tkanki podłoża protetycznego.

Protezy, podobnie jak naturalne zęby mogą być kolonizowane przez różne mikroorganizmy, które zasiedlają jamę ustną.

Zasadniczo duża ilość drobnoustrojów jamy ustnej nie stanowi zagrożenia dla zdrowia osób stosujących protezy, lecz w przypadku nadmiernego rozmnażania się niektórych z nich może dochodzić do zapalenia błony śluzowej jamy ustnej.

CZYTAJ WIĘCEJ

NFZ: sposób wliczania zębów trzecich trzonowych do protez zębowych

Podstawowe zasady użytkowania protez polimerowych

Z tego względu bardzo ważne jest stosowanie preparatów do dezynfekcji protez i przestrzeganie zaleceń lekarza stomatologa. Należy zauważyć, że większość pacjentów nie stosuje zaleceń lekarskich dotyczących czyszczenia i przechowywania protez.

Osoby użytkujące takie uzupełnienia nie są świadome tego, że pozostawianie protez na noc w pojemniku z wodą bez środka dezynfekującego nie pomaga w pozbyciu się płytki złożonej z drobnoustrojów i może prowadzić do ich zwiększonego namnażania się, co często skutkuje powstaniem stanów zapalnych w obrębie jamy ustnej.

Środki stosowane do higieny protez oprócz działania czyszczącego powinny wykazywać również działanie przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicze, a także chronić jamę ustną.

CZYTAJ WIĘCEJ

Naukowe zasady czyszczenia protez zębowych

Czynniki zwiększające zagrożenie użytkowników protez

Grzyby w rodzaju Candida są częścią prawidłowej flory jamy ustnej u około 30-50 proc. populacji ogólnej. Zakażenia grzybicze, które są przyczyną zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, dotyczą od 11- 67 proc. użytkowników protez ruchomych powodujących kandydozę, będącą ostrym lub przewlekłym zakażeniem wywołanym niektórymi gatunkami oportunistycznych grzybów z rodzaju Candida. Najczęściej jest to szczep Candida albicans, choć mogą je również wywołać grzyby rodzaju Candida guilliermondii, Candida krusei, Candida parapsilosis, Candida kefyr, Candida tropicalis, czy Candida glabrata.

W normalnych, fizjologicznych warunkach, u zdrowego człowieka, obecność wspomnianych Candida albicans w jamie ustnej jest niegroźna. Dopiero ogólne osłabienie organizmu, sprzyja zakażeniu.

Czynnikami, które mogą osłabiać organizm i narazić na atak ze strony grzybów są wszelkiego rodzaju choroby, jak np. cukrzyca, choroby układu pokarmowego i nerek, problemy z funkcjonowaniem tarczycy, zakażenia wirusowe, w tym HIV. Do tego dochodzą takie czynniki jak: stosowanie antybiotyków, zażywanie leków antykoncepcyjnych, palenie papierosów, zmniejszone wydzielanie śliny czy przewlekłe stany zapalne błony śluzowej.

Jednym z drobnoustrojów zasiedlających jamę ustną, mającym szczególne znaczenie w odniesieniu do protez, jest wspominany grzyb dimorficzny z rodziny drożdżaków – Candida albicans. Jest on jednym z bardziej rozpowszechnionych składników płytki odkładającej się na tego typu uzupełnieniach.

CZYTAJ WIĘCEJ

Niewłaściwie użytkowana proteza obciąża płuca

Mechanizm kolonizowania płyt protez przez drobnoustroje

 Kolonizowanie płyt protez przez drobnoustroje rozpoczyna się w momencie odkładania się białek - mucyn, oraz resztek pokarmowych na ich powierzchniach. Powstawanie odpowiednika bakteryjnej płytki nazębnej na powierzchni protezy oraz obecność zwiększonej ilości kolonii C. albicans pozostaje w ścisłej relacji z rozwojem zapalenia jamy ustnej związanego z noszeniem protez, częściowych i osiadających oraz całkowitych.

Candida albicans bytuje nie tylko na powierzchni protezy przylegającej do śluzówki, ale także na jej powierzchni zewnętrznej. W czasie wzrostu i przemiany materii przez grzyby z grupy Candida dochodzi do wytwarzania kwasów, które obniżają pH w jamie ustnej. Kwasy te działają także bezpośrednio na komórki nabłonka błony śluzowej, wywołując efekt cytotoksyczny.

Związki te mogą spowodować również aktywację kwaśnych proteaz (podklasa enzymów z klasy hydrolaz katalizująca proteolizę, czyli hydrolizę wiązań peptydowych) oraz fosfolipaz, co objawia się zwykle zapaleniem błony śluzowej. W przebiegu tego typu zapalenia można zaobserwować zwiększenie się liczby komórek C. albicans przylegających do protezy i potęgujących rozprzestrzenianie się stanu zapalnego.

CZYTAJ WIĘCEJ

Dziecko w wieku trzech lat z protezą zębów

Objawy chorobowe, które pojawić się mogą podczas noszenia protez

 Zapalenie jamy ustnej to stan zapalny błony śluzowej, któremu towarzyszy ból, zaczerwienienie, a czasem jej deformacja. W przypadku osób noszących protezy mamy często do czynienia ze stomatopatią protetyczną, która jest zespołem patologicznych objawów błony śluzowej jamy ustnej, pojawiającym się w szczególności u użytkowników protez akrylowych. Charakterystycznym objawem jest obrzęk, jak również zaczerwienienie błony śluzowej szczęki lub żuchwy, do której przylega proteza. Obrzękowi bardzo często towarzyszy pieczenie, jak również krwawienie.

W wyniku niedostatecznej higieny jamy ustnej i nieregularnego czyszczenia protezy zębowej oraz nie używania profesjonalnych środków do czyszczenia protez, może dojść do kumulacji patogenów na płytce nazębnej. Bakterie osiadające na płycie protez i sztucznych zębach są tymi samymi, które mogą wywołać np. infekcję górnych jak i dolnych dróg oddechowych. Mogą również przyczyniać się do rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, nasilać cukrzycę poprzez rozwój insulinooporności, jak również mieć znaczący wpływ na ich przebieg.