- Podczas użytkowania protez zębowych wpływa na nie wiele substancji chemicznych, zarówno tych przeznaczonych do ich systematycznego czyszczenia, jak i zawartych w środkach do higieny jamy ustnej, a także występujących w codziennej diecie
- W jaki sposób substancje chemiczne wpływają na materiały, z których wykonywane są najpopularniejsze protezy zębowe. Są wyniki badań
- Jakie preparaty do higieny i przechowywania protez powinny być stosowane przez użytkowników, a jakich powinno się unikać?
W badaniach chodziło o analizę wpływu substancji chemicznych na strukturę i wybrane właściwości fizykomechaniczne materiału, którym był poli(metakrylan metylu) powszechnie wykorzystywany do wykonywania uzupełnień protetycznych i ich napraw.
Autorem pracy jest dr n. med. i n. o zdrowiu Piotr Zdziech
Badania zostały przeprowadzone na dostępnych na polskim rynku materiałach akrylanowych, stosowanych do wykonywania protez zębowych. Ruchome uzupełnienia protetyczne, odtwarzające brakujące tkanki jamy ustnej pacjenta, są najczęściej wykonywane z poli(metakrylanu metylu).
Czytaj więcej
Stosował płyn do płukania ust. Niemal stracił wzrokSubstancje chemiczne oddziałujące na badane protezy
Podczas użytkowania protez może na nie wpływać wiele substancji chemicznych, zarówno tych przeznaczonych do ich systematycznego czyszczenia, jak i zawartych w środkach do higieny jamy ustnej, a także występujących w codziennej diecie.
Zbadane zostały następujące produkty komercyjne:
- poli(metakrylany) polimeryzujące długoczasowo, na gorąco (wolnopolimeryzujące):
Meliodent Heat Cure (Heraeus Kulzer GmbH) i Vertex Rapid Simplified (Vertex-Dental B.V.)
- poli(metakrylany) polimeryzujące krótkoczasowo, na zimno (szybkopolimeryzujące):
Meliodent Rapid Repair (Heraeus Kulzer GmbH) i Vertex Castapress (Vertex-Dental B.V.).
Przebieg badania protez zębowych
W grupie kontrolnej próbki przechowywane były w indywidualnych, szczelnych plastikowych pojemnikach w atmosferze powietrza, bez dostępu wilgoci, w temperaturze pokojowej 22 st. Cel.
W grupie badanej - próbki również były przechowywane w indywidualnych szczelnych plastikowych pojemnikach. Wszystkie poddane zostały działaniu ośmiu roztworów:
- Meridol,
- Protefix Higiena,
- Eludril Classic,
- 3 proc. woda utleniona,
- 6 proc. roztwór kwasu octowego,
- 1 proc. wodny roztwór kwasu cytrynowego,
- 2,6 proc. wodny roztwór kwasu mlekowego
- 40 proc. wodny roztwór alkoholu etylowego.
Wszystkie materiały, poddane wcześniej działaniu wybranych roztworów przez cztery miesiące, oceniono na podstawie następujących badań:
- ocena zmiany masy (dodatkowo po 1, 2 i 3 miesiącach),
- test wytrzymałości na trzypunktowe zginanie,
- test mikrotwardości oraz test udarności.
Zmiany struktury chemicznej badanych poli(metakrylanów metylu) oceniono metodą spektroskopii w podczerwieni FTIR, zaś analiza statystyczna została wykonana testami ANOVA i Friedmann. Wyniki analiz statystycznych przyjęto jako istotne dla poziomu p<0,05.
Zaobserwowane zmiany masy protez
Najistotniejsze zmiany masy dotyczyły próbek przechowywanych w roztworze 40 proc. etanolu i Eludrilu Classic, zawierającego 15 proc. etanolu.
Materiały polimeryzujące na zimno zwiększyły masę w mocnym alkoholu (40 proc.) bardziej niż w słabym (15 proc.). Różnice te były statystycznie istotne.
W przypadku materiałów polimeryzujących na ciepło odnotowano również wzrost masy w tych warunkach, ale nie był on statystyczne istotny.
Zmiany właściwości mechanicznych protez
Właściwością, która ulegała największej, statystycznie istotnej zmianie w przeprowadzonych badaniach, była udarność. Udarność wszystkich materiałów (wolno i szybkopolimerów) przechowywanych w wybranych roztworach wodnych zawsze znacząco rosła, jednak ten wzrost nie zawsze był istotny statystycznie.
Zmiany pozostałych właściwości mechanicznych różniły się w zależności od rodzaju polimeryzacji materiałów.
W przypadku materiałów polimeryzowanych na gorąco zarówno wytrzymałość na zginanie jak i mikrotwardość nie ulegały zmianie lub rosły, nie zawsze wzrost ten był istotny statystycznie. Obserwowany wzrost był niewielki, ale występował regularnie we wszystkich systemach (parach) materiał/roztwór.
Odwrotnie w przypadku materiałów polimeryzowanych na zimno - zarówno wytrzymałość na zginanie jak i mikrotwardość nie ulegały zmianie lub malały (z wyjątkiem Meliodentu Rapid Repair przechowywanego w Eludrilu Classic).
Wnioski z badań protez poddanych działaniu związków chemicznych
1. Wodne roztwory alkoholu etylowego, kwasu octowego, kwasu cytrynowego, kwasu mlekowego oraz środków do higieny jamy ustnej i protez, w tym wody utlenionej, wpływają na zmianę masy materiałów na bazie poli(metakrylanu metylu) powodując jej wzrost. W porównaniu z innymi roztworami wzrost masy jest największy w przypadku 40 proc. alkoholu etylowego.
2. Większość badanych roztworów wpływa nieznacznie na zmianę wytrzymałości na zginanie i mikrotwardość materiałów poli(metakrylanu metylu).
Charakter wpływu zależy od rodzaju materiału; w przypadku materiałów polimeryzowanych na gorąco zarówno wytrzymałość na zginanie jak i mikrotwardość nie ulegają zmianie lub rosną, ten wzrost jest niewielki, ale występuje regularnie we wszystkich systemach materiał/roztwór.
Odwrotny wpływ zaobserwowano w przypadku materiałów polimeryzowanych na zimno - zarówno wytrzymałość na zginanie jak i mikrotwardość nie ulegają zmianie lub maleją. Jedynie środek do czyszczenia protez Protefix Higiena nie wywiera wpływu na mikrotwardość żadnego z ocenianych poli(metakrylanów metylu).
3. Zastosowane roztwory powodują wzrost wytrzymałości na obciążenie dynamiczne (udarność) badanych materiałów na bazie poli(metakrylanu metylu). Stopień wpływu zależy od rodzaju materiału (szybko- lub wolnopolimeryzujące) oraz od rodzaju roztworu, przy czym poli(metakrylany metylu) szybkopolimeryzujące są bardziej podatne na zwiększenie udarności.
4. Zjawisku chłonięcia rozpuszczalnika z wodnych roztworów alkoholu etylowego, kwasu octowego, kwasu mlekowego oraz środków do higieny jamy ustnej i protez przez poli(metakrylan metylu) w obserwowanym czasie nie towarzyszy tworzenie się nowych, ani rozerwanie istniejących wiązań chemicznych.
5. Komercyjne materiały, stosowane do wykonywania ruchomych protez dentystycznych lub ich napraw, zarówno polimeryzujące na ciepło jak i na zimno, w czasie użytkowania przez pacjenta, są zasadniczo odporne na wpływ cząsteczek o potencjalnej wysokiej reaktywności, takich jak woda, kwasy organiczne czy nadtlenek wodoru, będących składnikami diety i środków do higieny.
Z badanych substancji jedynie 40 proc. alkohol etylowy wywiera negatywny wpływ na właściwości fizyko-mechaniczne wszystkich ocenianych poli(metakrylanów metylu) i wskazane byłoby ograniczenie ekspozycji protez na jego działanie.
Zalecane jest stosowanie do higieny i przechowywania protez, wyłącznie profesjonalnych preparatów, przeznaczonych do tego celu.
Komentarze