- Pacjenci najczęściej trafiają do chirurga stomatologicznego, by usunąć ząb.
- Postępowanie po zabiegu usunięcia zęba ma ogromny wpływ na dalsze gojenie tkanek, a także wystąpienie powikłań.
- W ramach akcji Studenci Pacjentom przedstawiono zalecenia ogólne po zabiegu ekstrakcji zęba, choć lekarz dentysta może zalecić inne postępowanie, dostosowane do konkretnego pacjenta.
Sytuacji, w których ząb należy usunąć jest w stomatologii bardzo wiele od rozległego ubytku tkanek uniemożliwiającego szczelną długotrwałą odbudowę zęba, choroby przyzębia, zęby zatrzymane (zwłaszcza trzecie trzonowce) aż po wskazania ortodontyczne.
Co robić, a czego nie robić po ekstrakcji zęba, ma uświadomić pacjentom akcja edukacyjna organizowana przez Polskie Towarzystwo Studentów Stomatologii Studenci Pacjentom.
Zalecenia poekstrakcyjne zależą od stanu ogólnego pacjenta, techniki zabiegu oraz sposobu instrumentacji, są dobierane odpowiednio do danej sytuacji klinicznej.
Istnieje jednak kilka podstawowych i uniwersalnych zasad, które powinny przestrzegane przez pacjenta po przebytym zabiegu usunięcia zęba niezależnie od indywidualnych zaleceń.
Czytaj więcej
PTSS z misją edukacyjnąCo pacjent zrobić powinien
Lekarz, który ząb usunął zaleca pacjentowi zagryzienie jałowego gazika lub tamponu w miejscu po usuniętym zębie. Taki opatrunek należy zagryzać przez około 20 minut. Ma to na celu zatamowanie krwawienia poprzez ucisk rany.
Po zabiegu ekstrakcji pacjent nie powinien spożywać żadnych posiłków ani pić przez 2 godziny, aby nie podrażniać świeżej rany, w której powstaje skrzep. To ważne także z powodu działającego jeszcze środka znieczulającego, co stwarza niebezpieczeństwo przygryzienia błony śluzowej policzka lub wargi.
Powstający w pustym zębodole skrzep jest bardzo ważny, bo od niego zależy prawidłowe gojenie rany poekstrakcyjnej. Dlatego należy uważać, aby nie zakłócić procesu jego formowania ani go nie wypłukać. W ciągu doby po ekstrakcji nie należy płukać jamy ustnej ani pić napojów przez słomkę, ponieważ te czynności powodują usunięcie skrzepu formującego się w zębodole.
Chłodne okłady zapobiegają obrzękowi. To ważny, aby były one chłodne, a nie zimne np. wcześniej wyjęte z zamrażarki mrożonki przykładane do policzka przez materiał (ręcznik, szmatkę), aby nie spowodować odmrożeń.
Ulgę przynoszą także lody, które można spożywać już po około godzinie od ekstrakcji. W przypadku wystąpienia niepokojącego, rozległego lub narastającego kilka dni po zabiegu obrzęku należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza dentysty.
Przez dobę należy unikać gorących i twardych pokarmów oraz napoi, ponieważ mogą one powodować drażnienie świeżej rany. Wysoka temperatura sprzyja także nasilaniu krwawienia z rany – z tego też powodu oprócz gorących pokarmów należy unikać solarium, sauny, czy przebywania na słońcu.
Przez co najmniej 2 dni nie należy palić papierosów, ani spożywać alkoholu – najlepiej unikać tych używek przez okres około 7 dni po ekstrakcji. Są to czynniki drażniące, wpływające negatywnie na procesy gojenia. Warto także zwrócić uwagę na płukankę stosowaną w codziennej higienie jamy ustnej. Wiele ze sprzedawanych w drogeriach oraz aptekach produktów do płukania posiada w swoim składzie alkohol, a zatem składnik drażniący, stąd szczególnie przez kilka dni po ekstrakcji warto go unikać. Polecane są delikatne płukanki bez alkoholu. Nie ma konieczności stosowania specjalnych płukanek, na przykład antyseptycznych, chyba że lekarz dentysta zalecił inaczej biorąc pod uwagę sytuację pacjenta oraz przebieg zabiegu.
Higiena jamy ustnej, gdy był usuwany ząb
Bardzo ważnym aspektem, często pomijanym podczas przekazywania pacjentowi zaleceń, jest higiena okolicy poekstrakcyjnej. Często zadawane jest pytanie: „czy i kiedy można szczotkować ranę po usuniętym zębie?”. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, zależy od sytuacji klinicznej – głównie od rozległości przeprowadzanego zabiegu. Jeśli zalecenia dotyczą skomplikowanej ekstrakcji zatrzymanego zęba lekarz powinien indywidualnie opisać wskazania higienizacyjne. Natomiast w przypadku nieskomplikowanej ekstrakcji miejsce po usunięciu zęba należy już następnego dnia po zabiegu delikatnie oczyszczać podczas szczotkowania zębów – najlepiej miękką szczoteczką manualną. Zalegające w ranie lub na założonych szwach resztki pokarmowe mogą utrudniać gojenie, a także doprowadzić do zakażenia rany, dlatego tak ważna jest skuteczna higiena tego miejsca.
Po ustąpieniu znieczulenia można w razie konieczności stosować środki przeciwbólowe. Najczęściej zalecane jest przyjmowanie leków, które pacjent stosuje w sytuacjach bólowych i wie, że przynoszą one oczekiwane efekty. W przypadku przepisania przez lekarza innych leków przeciwbólowych lub antybiotyku należy je stosować według wskazań lekarza dentysty. W razie przedłużających się i nieustępujących bóli należy zgłosić się na wizytę kontrolną do lekarza przeprowadzającego zabieg.
W przypadku, gdy rana po ekstrakcji zostaje przez lekarza zaopatrzona szwami, należy zgłosić się na ich zdjęcie po 7-10 dniach. Wyjątkiem są szwy rozpuszczalne, które w krótszym czasie samoistnie mogą się częściowo rozpuścić – bez konieczności ich usuwania w gabinecie.
Po zabiegu usunięcia zęba może wystąpić niewielkie krwawienie. Jeśli jednak jest ono bardzo obfite lub długo trwające należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza dentysty.
W okresie poekstrakcyjnym niewskazany jest także intensywny wysiłek fizyczny. Powoduje on podniesienie temperatury ciała, co może zwiększyć krwawienie, ale także może spowodować ponowne otwarcie już gojącej się rany.
Postępowanie pozabiegowe ma bardzo duże znaczenie dla dalszego zdrowia jamy ustnej. Pozwala na uniknięcie wielu nieprzyjemnych dla pacjenta powikłań takich jak na przykład suchy zębodół spowodowany często mechanicznym usunięciem skrzepu z zębodołu poprzez intensywne płukanie jamy ustnej po zabiegu, czy przedłużone gojenie spowodowane paleniem papierosów / spożywaniem alkoholu. Warto znać zalecenia pozabiegowe, aby wiedzieć jak właściwie postępować po ekstrakcji.
Więcej na stronie Polskiego Towarzystwa Studentów Stomatologii.
Komentarze