- Wyłącznie mechaniczne czyszczenie powierzchni protez nie da oczekiwanych rezultatów, a poza tym może niekorzystnie wpływać na powierzchnię materiału akrylanowego
- Kwasy skutecznie usuwają kamień, jednak ze względu na reaktywność wywołują korozję elementów metalowych protezy
- Środki dezynfekcyjne, takie jak rozcieńczony roztwór glukonianu lub salicylanu chlorheksydyny zmniejszają znacząco ilość płytki bakteryjnej, ale tylko na krótką metę
- Protezę trzeba użytkować w zasadzie całą dobę, z niezbędną przerwą nocną lub paroma krótszymi w ciągu dnia
Zasady działania środków do dezynfekcji powierzchni protez i do usuwania mechanicznego osadów z powierzchni protez akrylanowych, które można podzielić na preparaty w postaci: past, proszków, tabletek i płynów - przybliżają dr n. med. i n. o zdrowiu Piotr Zdziech i dr n. med. Tadeusz Zdziech.
Mechaniczne czyszczenie protez to za mało
Wyłącznie mechaniczne czyszczenie powierzchni protez za pomocą szczoteczek nie daje najlepszych rezultatów i może niekorzystnie wpływać na powierzchnię materiału akrylanowego protezy. Ograniczenie zabiegów higienicznych do mechanicznych czynności redukuje część powstałej płytki złożonej z drobnoustrojów, jednak nie zapobiega jej dalszemu odkładaniu.
Znacznie skuteczniejsze jest używanie odpowiednich środków chemicznych przeznaczonych do czyszczenia protez, które powinny usuwać nagromadzoną płytkę bakteryjną wraz z grzybami, oraz zapobiegać jej ponownej akumulacji.
Środki czyszczące mają również za zadanie usuwać mucyny, resztki pokarmowe, kamień oraz przebarwienia, które mogą powstać pod wpływem barwników obecnych w pokarmach lub płynach oraz jako skutek palenia tytoniu.
Jednocześnie środki używane do oczyszczania nie powinny wchodzić w reakcje z materiałem z jakiego została wykonana proteza, oraz nie mogą doprowadzać do zmiany jej struktury i kształtu.
Środki chemiczne do czyszczenia protez
Środki chemiczne używane do oczyszczania protez można podzielić na: nadtlenki zasadowe, podchloryny zasadowe, kwasy, środki dezynfekcyjne i enzymy.
Nadtlenki zasadowe (woda utleniona) stosowane są do odkażania ran powierzchniowych, a po rozcieńczeniu wodą, w stosunku około 1:50, w stanach zapalnych do płukania jamy ustnej. Woda utleniona jest też składnikiem preparatów złożonych o podobnym przeznaczeniu, najczęściej stosowanymi w usuwaniu nowopowstałej płytki bakteryjnej oraz przebarwień, jednak posiadają wadę - długotrwały kontakt substancji z protezą powoduje jej odbarwienia (wybielenie).
Podchloryny zasadowe działają skutecznie w stosunku do przebarwień protez, rozkładają mucyny i inne związki organiczne, ponadto są efektywne w usuwaniu zarówno bakterii, jak i grzybów i działają bezpośrednio na organiczną płytkę odłożoną na powierzchni protezy. Do wad tych środków należy powodowanie matowienia oraz korozji elementów metalowych protez zębowych, oraz, przy dłuższym stosowaniu, wybielanie żywicy akrylowej.
Kwasy skutecznie usuwają kamień, jednak ze względu na reaktywność wywołują korozję elementów metalowych.
Środki dezynfekcyjne, takie jak rozcieńczony roztwór glukonianu lub salicylanu chlorheksydyny zmniejszają znacząco ilość płytki bakteryjnej, lecz w razie długotrwałego ich stosowania obserwuje się nawrót kolonizacji płytki bakteryjnej. Związki te są szczególnie efektywne w usuwaniu grzybów, zwłaszcza z rodziny Candida. Niestety ze względu na wywoływanie przebarwień na protezach ich zastosowanie jest ograniczone.
Działanie enzymów
Działanie oczyszczające enzymów polega na rozkładzie obecnych w płytce nazębnej makrocząsteczek glikoprotein, mukoprotein oraz mukopolisacharydów na mniejsze cząsteczki, co zmniejsza ich zdolność adhezji, a co za tym idzie zmniejsza tworzenie się biofilmu. Enzymy są aktywne także wobec bakterii i grzybów i stosowane są do usuwania grubej warstwy płytki, jednocześnie zapobiegając jej odbudowie.
Zaletą stosowania enzymów do dezynfekcji protez jest brak szkodliwego wpływu nie tylko na elementy akrylowe protez, ale też na znajdujące się w nich stopy metali. Użycie enzymów nie powoduje powstawania nieestetycznych przebarwień i nie zwiększa porowatości płyty protezy zębowej.
Z przeprowadzonych badań dotyczących skuteczności działania wynika, że najskuteczniejszym enzymem usuwającym Candida albicans z protez zębowych jest papaina otrzymywana z mleczka zielonych owoców i liści melonowca właściwego.
Zasady higieny i użytkowania ruchomej protezy zębowej
Higiena jamy ustnej i użytkowanych protez dentystycznych wymaga stosowania okresowo środków do czyszczenia protez ściśle według zaleceń podanych przez producenta. Jest to istotne ponieważ na przykład zbyt długie lub częste dezynfekowanie protez może doprowadzić do uszkodzenia struktury protez.
Do podstawowych zasad higieny i użytkowania protezy zębowej ruchomej należy:
1. Używanie protezy całą dobę, z niezbędną przerwą nocną lub paroma krótszymi przerwami w ciągu dnia.
2. Przechowywanie protezy po umyciu poza jamą ustną na sucho, w specjalnych pojemnikach z otworkami.
3. Oczyszczanie powierzchni protezy po każdym posiłku przez 2 - 5 minut za pomocą specjalnych szczoteczek do rąk lub zębów. Szczoteczki te nie powinny być twarde, aby nie rysowały płyty protezy.
4. Używanie do czyszczenia protez past i proszków specjalnie do tego przeznaczonych, które nie uszkadzają powierzchni protezy i jednocześnie działają antybakteryjnie.
5. Dezynfekowanie protezy raz na dwa tygodnie lub po każdej przebytej infekcji w obrębie jamy ustnej (opryszczka, afta, zapalenie zatok, angina) w roztworach o działaniu bakteriobójczym i antyseptycznym i wymiana szczoteczki do mycia protez, aby uniknąć wtórnej infekcji.
Płyny do płukania jamy ustnej
Uzupełnieniem prawidłowej higieny protez jest stosowanie do płukania jamy ustnej płukanek ziołowych lub antyseptycznych, które zapobiegają powstawaniu płytki nazębnej i stanów zapalnych.
Należy zauważyć, że pacjenci użytkujący protezy akrylanowe mogą wykorzystywać preparaty do higieny jamy ustnej w postaci płynów płucząc jamę ustną wraz ze znajdującą się w niej protezą, przez co poddają protezę działaniu tych płukanek.
Komentarze