- Osoby noszące protezy zębowe zwykle nie zachowują wystarczająco dobrej higieny jamy ustnej
- Do rutynowego badania stomatologicznego powinien być włączony prosty i szybki sposób oceny jakości higieny protez, postulują naukowcy
- Środki czyszczące zawierające wybielacz mają najlepszą aktywność przeciwdrobnoustrojową, ale mogą powodować korozję i matowienie protez metalowych.
- Środki czyszczące z musującymi składnikami mogą być stosowane do skutecznego czyszczenia protez metalowych, ale mogą degradować materiały wyściełające protezy
- Nie wszyscy pacjenci mają świadomość, że protezy muszą być czyszczone poza jamą ustną, by zapewnić dobrą higienę, ale też uniknąć podrażnień błony śluzowej
Higiena protez zębowych. Ważna jak szczotkowanie zębów
Protezy są doskonałym sposobem leczenia braku części lub całego uzębienia. Jednak niewłaściwa pielęgnacja i higiena protez może zarówno skrócić "życie" protezy, jak i zwiększyć ryzyko rozwoju próchnicy zębów, chorób przyzębia i kandydozy jamy ustnej.
Okazuje się, że pacjenci nie mają wiedzy na temat dostępnych materiałów i metod zapewniających optymalną pielęgnację i higienę protez.
Protezy mogą być wykonane z akrylu, żywicy kompozytowej lub porcelany. Co prawda wykonane z tych materiałów zęby mają gładką powierzchnię, jednak płytka nazębna może gromadzić się wokół granicy „ząb-dziąsło”, czyli między zębami protezy a różową częścią imitującą tkankę dziąsła.
Płytka bakteryjna narastająca na powierzchni protezy zawiera także drobnoustroje chorobotwórcze, w tym Candida albicans (drożdżaki wywołujące protetyczne zapalenie jamy ustnej) oraz Streptococcus mutans (główny sprawca próchnicy).
Większość pacjentów stosujących protezy dentystyczne nie zachowuje właściwego poziomu higieny protez z powodu niedostatecznej wiedzy na temat optymalnych technik czyszczenia oraz braku obiektywnych metod oceny higieny protez.
Lekarze dentyści rzadko oceniają i rejestrują stan higieny protez u pacjentów w ich dokumentacji medycznej, pisze prof. Robert McAndrew z School of Dentistry, Cardiff University w Wielkiej Brytanii.
Praca ukazała się w British Dental Jornal.
Niedoczyszczone protezy. Rośnie ryzyko chorób jamy ustnej
Zła higiena protez prowadzi do:
- zwiększonego ryzyka próchnicy,
- chorób przyzębia,
- zapalenia jamy ustnej
- halitozy.
Niewłaściwa pielęgnacja protez skraca również ich trwałość oraz powoduje, że gromadzi się na nich więcej płytki nazębnej. Na przykład zadrapania spowodowane nieprawidłową techniką szczotkowania zbyt twardą szczoteczką mogą zwiększyć rozwój drobnoustrojów. Natomiast niewłaściwe użycie środka do czyszczenia protez może trwale ją uszkodzić.
Praktyczna wiedza na temat metod czyszczenia protez dentystycznych pozwala uniknąć tych błędów. Dlatego edukacja pacjentów jest tak ważna, a do tej roli najlepiej predystynowany jest zespół stomatologiczny.
Wskaźnik czystości protez. Miara starań pacjenta
Wskaźnik czystości protez (Denture Cleanliness Index), umożliwia prostą i szybką ocenę higieny protez poprzez ocenę stopnia nagromadzenia płytki bakteryjnej na podstawie przebarwień na jej powierzchni. Jest bardzo łatwy do stosowania w warunkach gabinetu stomatologicznego.
Jak przeprowadzany jest test czystości.
Proteza pacjenta jest najpierw delikatnie myta pod zimną wodą, aby usunąć luźne zanieczyszczenia, a następnie na całą powierzchnię protezy nakładany jest płynny barwnik wybarwiający płytkę nazębną. Po 30 sekundach nadmiar jest zmywany, zaś powierzchnia jest jest ocena w skali od 0 do 4, podkreśla prof. Robert McAndrew.
Szczotkowanie tradycyjne czy metoda chemiczna
Czyszczenie ręczne
Zwykła szczoteczka do zębów z mydłem i wodą była najczęściej zgłaszaną metodą czyszczenia protez, szczoteczki o bardzo miękkim włosiu minimalizują ryzyko zadrapania, co za tym idzie, także ogranicza tempo gromadzenia się biofilmu i poprawia trwałość protez.
Jeśli do tego stosowane są również metody chemiczne, efekty są najczęściej dobre. Dostępne są środki do czyszczenia protez w postaci past, żeli, pianek lub proszków; każdy ma podobne składniki o podobnym mechanizmie działania. Ich celem jest zwiększenie skuteczności ręcznych metod czyszczenia.
Metody chemiczne
Środki chemiczne do czyszczenia protez są specjalnie opracowane do tego celu i powinno się je stosować wyłącznie poza jamą ustną, aby zapobiec podrażnieniom błony śluzowej.
Środki na bazie wybielacza
- Podchloryn sodu
- Wodorotlenek sodu
Środki musujące
- Nadtlenek
- Dwuwęglan
- Nadwęglan
- Nadsiarczan
- Na bazie kwasu mineralnego
- Na bazie enzymów
- Płukanki jamy ustnej
Każda metoda czyszczenia protez, o ile nie jest stosowana zgodnie z zaleceniami producenta, może wpływać na właściwości fizyczne i estetyczne protezy. W rezultacie zarówno pacjenci, jak i klinicyści muszą być świadomi zastosowań i ograniczeń tych metod w zależności od rodzaju materiału, z którego wykonane są protezy, aby zapewnić im optymalną trwałość kliniczną.
Ostatnie duże badanie wykazało, że środki do czyszczenia protez zębowych na bazie wybielacza (podchloryn sodu) są najbardziej skuteczne i wszechstronne pod względem działania przeciwbakteryjnego i grzybobójczego. Ważne by pamiętać, że niezależnie od rodzaju chemicznego środka do czyszczenia protez, od stężenia roztworu zależy długość kontaktu lub zanurzenia protezy, by osiągnąć pełne działanie przeciwdrobnoustrojowe.
Niestety, jeśli lekarz dentysta poinstruuje pacjenta, jak właściwie czyścić protezy, zaledwie 16 proc. pacjentów robi to dobrze.
Badania naukowe nie pozostawiają wątpliwości, że te osoby, które źle szczotkowały zęby naturalne, równie źle będą czyścić protezy. (zgodność na poziomie 92 proc.). Tymczasem noszenie ruchomych protez częściowych nie zwiększa ryzyka chorób przyzębia, tylko pod warunkiem, że stan przyzębia przed wykonaniem protezy był optymalny, a w trakcie użytkowania protez zachowany jest bardzo dobry stan higieny i jamy ustnej i protez.
Kandydoza jamy ustnej
Osoby stosujące protezy i niedbające o higienę jamy ustnej miały zwiększone ryzyko zapalenia jamy ustnej. To przewlekły, wieloczynnikowy stan zapalny błony śluzowej. U podstaw zwykle leży niewłaściwa higiena protezy, niedostateczna produkcja śliny i źle dopasowana proteza.
Problem powoduje Candida albicans , który występuje na powierzchni protezy oraz błony śluzowej stykającej się z protezą. Zapalenie jamy ustnej może znacznie obniżać jakość życia noszących protezy zębowe. Towarzyszy mu:
- rumień,
- obrzęk błony śluzowej podniebienia,
- zaburzenia smaku,
- uczucie pieczenia jamy ustnej.
Higiena protez. Wiedza na ten temat bardzo ważna
Pacjenci powinni być edukowani w zakresie dobrej praktyki higieny/czyszczenia protez, ponieważ ich wiedza na ten temat jest zwykle mała.
Z brytyjskiego badania wynika, że najpopularniejszą mechaniczną metodą czyszczenia protez jest szczoteczka i zwykła pasta do zębów, a najczęściej stosowanym chemicznym środkiem czyszczącym były środki typu musującego.
Komentarze