• Silny ból po ekstrakcji ósemek dotyka 50-70 proc. pacjentów.
• To istotny problem, pomimo nowych środków farmakologicznych i rozwoju ulepszonych technik wykonywania ekstrakcji. 
• Najczęściej w stomatologii stosowana do znieczuleń miejscowych artykaina z epinefryną powodują, że (o ile nie ma ostrego stanu zapalnego) przez pierwsze godziny po zabiegu pacjent nie odczuwa bólu.
• Naukowcy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego zbadali na ile gabapentyna wpływa na  percepcję bólu po ekstrakcji zębów mądrości.

Czy należy się bać usuwania zębów mądrości

Ekstrakcja trzecich zębów trzonowych to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgii stomatologicznej. Zabieg może być trudny  gdyż miejsce to nie jest łatwo dostępne, często też dochodzi do usunięcia fragmentu kości. Po zabiegu może wystąpić obrzęk, ból lub szczękościsk. Najsilniejszy ból pojawia się około 3-5 godzin po zabiegu stomatologicznym i może utrzymywać się przez 2-3 dni. 

Jeśli nie dojdzie do ostrego stanu zapalnego zabieg ekstrakcji trzecich zębów trzonowych (wykonywany w znieczuleniu miejscowym) jest  bezbolesny. Artykaina to najczęściej w stomatologii stosowany środek znieczulający. Jest mało toksyczna i dobrze "rozchodzi się" w kości. W połączeniu z epinefryną działa znieczulająco przez 2-7 godzin. Dzięki temu przez pierwszy okres po zabiegu, pacjent nie odczuwa bólu.

Gdy pojawia się ból po usunięciu zęba

Ból po ekstrakcji zęba rozwija się wieloetapowo. Podczas zabiegu uwalniane są mediatory stanu zapalnego, np. histamina, leukotrieny, prostaglandyny, cytokiny, bradykininy. Substancje te powodują hiperalgezję w leczonym miejscu i sąsiadujących tkankach. Bodziec bólowy z neuronów aferentnych kierowany jest przez rdzeń kręgowy do wyższych ośrodków mózgu, gdzie jest modulowany m.in. przez endogenne opioidy, noradrenalinę i 5-hydroksytryptaminę (serotonina, 5-HT). Obecnie zalecana analgezja powinna kontrolować ból na każdym etapie jego rozwoju. Dzięki temu może być  bardziej skuteczna.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i selektywne inhibitory COX-2 mają wpływ na przekazywanie bodźców bólowych - obecna farmakoterapia bólu pooperacyjnego polega na stosowaniu leków przeciwbólowych z tzw. koanalgetykami, takimi jak lidokaina, antagoniści receptora NMDA (ketamina, siarczan magnezu), kortykosteroidy, inhibitory kanału wapniowego (gabapentyna, pregabalina) czy agoniści receptora α2 adrenergicznego (klonidyna, deksmedetomidyna).

Dentyści walczą z bólem także środkami niefarmakologicznymi podając  ozon, stosując laseroterapię i krioterapię.

CZYTAJ WIĘCEJ

Etorykoksyb jako lek na ból poekstrakcyjny

CZYTAJ WIĘCEJ

Lepsza kontrola bólu i opuchlizny po ekstrakcji ósemek

CZYTAJ WIĘCEJ

Laser w walce z bólem po ekstrakcji zęba

Czy gabapentyna jest użyteczna w walce bólem?

Naukowcy z Śląskiego Uniwersytetu Medycznego ocenili na ile jedna dawka  gabapentyny podana przed zabiegiem usunięcia zatrzymanych dolnych trzecich zębów trzonowych osłabia ból i zmniejsza potrzebę stosowania  leków przeciwbólowych po operacji.

Choć gabapentyna jest zalecanym i sprawdzonym środkiem przeciwbólowym w leczeniu bólu pooperacyjnego w wielu interwencjach chirurgicznych, ale nie ma badań naukowych dotyczących jej działania przeciwbólowego podczas ekstrakcji trzecich zębów trzonowych żuchwy. 

Badaniem objęto 47 pacjentów  w wieku 18-50 lat ze wskazaniem do usunięcia trzeciego trzonowca żuchwy. Wszystkie ekstrakcje przeprowadzono w  Specjalistycznym Centrum Stomatologicznym w Żorach. Pacjentów losowo przydzielono do dwóch grup, z których jedna (24 osoby) otrzymywała pojedynczą dawkę 600 mg gabapentyny na godzinę przed zabiegiem. Preparację kości wykonano wiertłem chłodzonym wodą.

Znieczulenie przewodowe wykonano w okolicy dolnych nerwów zębodołowych i językowych oraz nasączono nerw policzkowy dawką 80 mg artykainy z 0,024 mg norepinefryny.. Pooperacyjnie chorzy otrzymywali 0,5-1g paracetamolu co 6 godzin, 25-50 mg diklofenaku  co 8 godzin oraz tramadol  w dawce 25- 50 mg co 4-6 godzin w razie potrzeby.

Pacjenci wypełniali formularz do zgłaszania nasilenia bólu wg NRS oraz konieczności stosowania leków przeciwbólowych w różnych punktach czasowych po zabiegu (30 min, 2 godz., 6 godz., 12 godz., 24 godz., 48 godz.). Skala ta zawiera 11 stopni nasilenia bólu. Pacjent jest proszony o opisanie, jak silny jest ból, wskazując odpowiednią liczbę, gdzie 0 oznacza „brak bólu”, a 10 oznacza „najgorszy ból, jaki mogę sobie wyobrazić”.

W badaniu przeprowadzonym na ŚUM nie stwierdzono statystycznie istotnej różnicy w nasileniu bólu ani konieczności stosowania leków przeciwbólowych między pacjentami z grupy badanej a grupą kontrolną. Jednak nasilenie bólu miało tendencję do zmniejszania się w ciągu pierwszych 12 godzin po zabiegu u pacjentów, którzy otrzymywali gabapentynę.

Badanie wykazało wyższe średnie natężenie bólu w grupie kontrolnej w ciągu pierwszej doby po zabiegu, które następnie zmniejszyło się. Może to mieć związek z okresem działania gabapentyny, który wynosi 8-12 godzin.

Badanie wykazało, że jednorazowa aplikacja gabapentyny przed zabiegiem nie zmniejsza bólu ani konieczności stosowania leków przeciwbólowych u pacjentów poddawanych ekstrakcji dolnych trzecich zębów trzonowych, podsumowują śląscy badacze.

Praca ukazała się w Journal of Dentistry and Oral Health.