- O kserostomii możemy mówić, gdy u pacjenta występuje ciągłe uczucie suchości w ustach lub gardle, wzmożone pragnienie, bolesne zmiany w jamie ustnej, popękane wargi lub kąciki ust, chrypka, ból gardła, nieprzyjemny zapach z ust, problemy z mówieniem i przeżuwaniem pokarmów, trudności w przełykaniu, pieczenie lub mrowienie błon śluzowych, najczęściej języka. Charakterystyczny jest też wygląd języka – przesuszony i czerwony - wyjaśnia lek. dent. Monika Stachowicz.

Aby pozbyć się dolegliwości, należy wyeliminować jej źródło. Nie jest to jednak proste, ponieważ suchość jamy ustnej może mieć bardzo wiele przyczyn.

Przyczyny nadmiernej suchości jamy ustnej:
- podeszły wiek – mniejsza produkcja śliny;
- u kobiet menopauza – zmiany hormonalne wpływają negatywnie na ilość i jakość wydzielanej śliny;
- niektóre schorzenia i choroby pozastomatologiczne, np. jeden z objawów cukrzycy, anemii, mukowiscydozy, reumatoidalnego zapalenia stawów, nadciśnienia, udaru, choroby Alzheimera, choroby Parkinsona, zespołu Sjögrena, HIV/AIDS, świnki;
- skutek uboczny stosowania farmakoterapii. Suchość może powodować bardzo wiele leków, zarówno leki na receptę jak i bez recepty. Są to leki stosowane m.in. w terapii alergii (np. leki przeciwhistaminowe), przeziębienia, nadciśnienia (np. diuretyki), biegunki, nudności, astmy, trądziku, otyłości, padaczki, choroby Parkinsona, depresji, a nawet leki przeciwbólowe lub uspokajające;
- skutek uboczny niektórych zabiegów medycznych, np. po operacji ślinianek, gruczołu, który wytwarza ślinę, może dojść do ich uszkodzenia lub na skutek terapii nowotworów np. radioterapii okolic głowy i szyi oraz chemioterapii. Również celowy zabieg usunięcia gruczołów ślinowych;
- uszkodzenie nerwów, np. w przypadku urazu mechanicznego głowy lub szyi lub zabiegu chirurgicznego;
- odwodnienie organizmu, np. na skutek gorączki, wymiotów, biegunki, utraty krwi, nadmiernej potliwości;
- styl życia, złe nawyki np. palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu, tłusta dieta z ostrymi przyprawami, co sprzyja wysuszeniu śluzówki jamy ustnej;
- częste oddychanie ustami.

Kiedy w ustach brakuje wilgoci
- Odpowiednia ilość śliny pomaga kontrolować poziom bakterii i grzybów w ustach. Im większa suchość w jamie istnej, tym większe ryzyko m.in. próchnicy, stanów zapalnych dziąseł, owrzodzeń jamy ustnej np. pleśniawek. Częstą dolegliwością, która towarzyszy suchości jest również nieprzyjemny zapach z ust, co dla wielu pacjentów jest dodatkowym źródłem dyskomfortu. Suchość w ustach wzrasta również z wiekiem, co dla starszych pacjentów może stanowić duży kłopot. Nadmierne wysuszenie błon śluzowych sprzyja bowiem podrażnieniom mechanicznym na skutek noszenia protezy zębowej – ostrzega stomatolog.

Jak leczyć dolegliwość?
Jeśli suchość występuje  jako skutek uboczny farmakoterapii, trzeba zmienić lek lub jeśli to możliwe – jego dawkę.

- Jama ustna jest przesuszona, więc pomocne jest częste uzupełnianie płynów. Pacjenci z problemem suchości jamy ustnej mogą używać specjalnych płynów do płukania, które stymulują wydzielanie śliny oraz łagodzą podrażnienia. Dostępne są również produkty w formie sprayu lub pastylek, które łagodzą dyskomfort, zmniejszają ryzyko próchnicy oraz odświeżają oddech, a także specjalne żele tzw. substytuty śliny, nawilżające śluzówkę jamy ustnej, które dedykowane są m.in. pacjentom noszącym protezy. Taki pacjent powinien również jeszcze bardziej troszczyć się o higienę zębów, pamiętać o dokładnym szczotkowaniu, nitkowaniu oraz regularnie usuwać kamień nazębny u stomatologa - mówi dr Stachowicz.

TAK: woda mineralna, herbaty ziołowe, guma do żucia bez cukru, warzywa i owoce z dużą ilością wody np. jabłka, arbuzy, pomidory, ogórki lub cierpkie i kwaśne np. pomarańcze, grejpfruty, kiwi, żurawina, produkty, które pobudzają produkcję śliny np. twarde żółte sery, cykoria endywia, przyprawy jak imbir, koper, kardamon.

NIE: papierosy, alkohol (np. zawierające garbniki czerwone wino), mocne herbaty, kawa (odwadniają organizm) słodzone soki i napoje, ostre przyprawy typu chilli, tłusta dieta, słone i suche produkty jak orzechy lub krakersy, płyny do płukania jamy ustnej z dodatkiem alkoholu, pasty do zębów z SLS w składzie, słodycze (suchość w ustach i próchnica często idą w parze).