• Nocebo, czyli odwrotność efektu placebo często występuje u pacjentów, którzy mają złe doświadczenia z opieką medyczną, nie ufają lekarzom i środkom farmakologicznym.
• Naukowcy dowodzą, że efekt nocebo nasila się w skali populacji, także w stomatologii, choć do tej pory przeprowadzono niewiele badań nad efektem nocebo w tej dziedzinie medycyny.

Efekt nocebo to sytuacja, w której po przyjęciu substancji leczniczej występuje pogorszenie zamiast polepszenie stanu pacjenta. Takie zdarzenia niepożądane ostatnio nasilają się w wielu dziedzinach medycyny. 

Lęk przed dentystą  przyczyną zdarzeń niepożądanych

 W stomatologii niewiele uwagi poświęca się negatywnemu nastawieniu  pacjentów, mimo  badań potwierdzających wpływ czynników powiązanych z nocebo, takich jak dentofobia i niepokój związany z leczeniem stomatologicznym. Oba stany wyraźnie nasilają odczuwanie bólu około- i pooperacyjnego. 

Do tej pory przeprowadzono niewiele prac naukowych nad efektem nocebo w stomatologii. Dr Takeshi Watanabe i Mette Sieg z wydziału psychologii i nauk behawioralnych na Aarhus University  w Danii wskazują, że na pacjentów najsilniej działa:
- słowna sugestia,
- relacja pacjent-dentysta,
- oczekiwania pacjentów,
- lęk przed leczeniem stomatologicznym.

Efekt nocebo nasila się niestety i coraz częściej zaskakuje lekarzy. Naukowcy z Aarhus University przeprowadzili przegląd prac badawczych tego problemu w  dziedzinie stomatologii. Choć do tej pory nikt systemowo w randomizowanych badaniach klinicznych nie określił skali  zdarzeń niepożądanych, będących wynikiem efektu nocebo,  ale istnieją badania, które pośrednio wskazują, że oczekiwania pacjenta mogą wpływać na wyniki leczenia stomatologicznego, napisali badacze w artykule, który opublikował Journal of Oral Rehabilitation.

Nocebo w leczeniu bólu po ekstrakcji ósemki

 Na przykład, w badaniach bezpieczeństwa i skuteczności nadtlenku wodoru w wybielaniu zębów pacjenci, otrzymujący placebo, zgłaszali nadwrażliwość i podrażnienie dziąseł.  Ponadto pacjenci z dentofobią, mają tendencję do odczuwania silniejszego bólu po ekstrakcji zęba niż osoby mające zaufanie do leczenia stomatologicznego, piszą autorzy.

Ciekawe też, że w badaniach klinicznych leków przeciwbólowych, które są stosowane po ekstrakcji ósemek, pacjenci leczeni placebo mieli specyficzne dla leku skutki uboczne - zawroty głowy, ból głowy i nudności. Te działania niepożądane u pacjentów, którzy nie otrzymywali środków przeciwbólowych, stanowią dowód na działanie efektu nocebo w stomatologii.

Istnieje zatem realna potrzeba rozwoju badań nad efektem nocebo w stomatologii, zaś lekarze dentyści powinni zdawać sobie sprawę z ryzyka, że w pewnych  sytuacjach mogą się zetknąć z jego skutkami.  Kluczowa dla wyników leczenia jest i w tym wypadku  jakość relacji pacjent-dentysta, podkreśla dr Watanabe.