• Przeprowadzono spis komórek błony śluzowej jamy ustnej z rejonu dziąseł i wewnętrznych tkanek policzkowych pacjentów z ciężkim zapaleniem przyzębia oraz osób zdrowych. 
  • Odkryto, że fibroblasty odgrywają pewną rolę w reakcji odpornościowej, szczególnie związanej z rekrutacją neutrofili, czyli komórek chroniących przed zapaleniem przyzębia. 
  • Badanie dało możliwość obejrzenia błony śluzowej jamy ustnej w nowym świetle. Katalog jest częścią projektu Human Cell Atlas.

Naukowcy z  National Institute for Dental and Craniofacial Research (NIDCR) skatalogowali blisko  120 tys. komórek błony śluzowej jamy ustnej z podziałem na funkcje i typ. Panuje przekonanie, że taki atlas komórek będzie służył jako źródło szczegółowych informacji i wspomoże naukowców w odpowiedzi na zasadnicze pytania na temat biologii jamy ustnej i chorób stomatologicznych.

Komórkowy obraz rozwoju parodontozy 

Badacze z NIDCR przeprowadzili spis komórek błony śluzowej jamy ustnej z dziąseł i wewnętrznych tkanek policzkowych osób z ciężkim zapaleniem przyzębia oraz osób zdrowych. Analiza genetyczna pozwoliła na  skatalogowanie komórek według typu i funkcji. Co więcej, badania ujawniły nieznaną wcześniej rolę komórek tkanki łącznej w koordynowaniu odpowiedzi immunologicznej związanej z zapaleniem przyzębia.

- Podjęto ogromny międzynarodowy wysiłek, aby stworzyć atlas komórkowy  ludzkiego ciała.  Chcieliśmy wykonać naszą część, dostarczając dane z błony śluzowej jamy ustnej, powiedział dr Niki Moutsopoulis, z NIDCR.

Błona śluzowa jamy ustnej składa się z czterech głównych typów komórek. Komórki nabłonka tworzą warstwę powierzchniową, podczas gdy komórki śródbłonka wyścielają naczynia krwionośne, które dostarczają składniki odżywcze i tlen. Komórki zrębu nadają strukturę błonie śluzowej, a komórki odpornościowe badają otoczenie w celu wychwytywania i niszczenia obcych cząstek.

Zespół dr Moutsopoulosa zidentyfikował także odrębne subpopulacje o unikalnych cechach i funkcjach wśród czterech typów komórek. Uwagę badaczy zwrócił jeden rodzaj komórek zrębu, zwany fibroblastami.

- Zwykle myślimy o komórkach zrębu, takich jak fibroblasty, jak o zwykłych producentach tkanki łącznej. Ale nasze analizy sugerują, że odgrywają one również rolę w funkcji odpornościowej, szczególnie związanej z rekrutacją neutrofili, informuje dr Moutsopoulos. 

Rozwój choroby przyzębia zależy od nasilenia reakcji immunologicznej 

Neutrofile to komórki odpornościowe, które migrują do jamy ustnej, aby bronić nas przed patogenami i uważa się, że odgrywają rolę ochronną przed zapaleniem przyzębia. Wiadomo, że  neutrofile nadmiernie gromadzą się w dziąsłach osób z  zapaleniem przyzębia. Jego ciężkie postacie powiązane są z genetycznie uwarunkowanymi brakami tych komórek.

Dane dotyczące ekspresji genów z nowego badania sugerują, że komórki zrębu są powiązane ze stymulacją reakcji zapalnej i powstawaniem sygnałów, które rekrutują neutrofile u zdrowych ludzi. Wydaje się, że te same komórki zrębu ulegają nadmiernej aktywacji w zapaleniu przyzębia, co skutkuje nadmierną odpowiedzią immunologiczną, która może przyczynić się do progresji choroby.

- Ta jedno z wielu spostrzeżeń po szczegółowej analizie katalogu komórek jamy ustnej – powiedział  dr Drake Williams, z NIDCR.

Badacze zmapowali ekspresję genów powiązanych z podatnością na zapalenie przyzębia na poziomie komórkowym, w tkankach jamy ustnej. Możliwe, że te informacje pozwolą zrozumieć specyficzne dla komórki funkcje, pośredniczące w patogenezie parodontozy w różnych podgrupach pacjentów.

Katalog komórek jamy ustnej może być również wykorzystany do zrozumienia chorób jamy ustnej poza chorobami przyzębia. Dane od osób zdrowych służą jako punkt odniesienia do porównań ze stanami chorobowymi.

Naukowcy planują rozszerzyć katalog o komórki pochodzące od pacjentów z dziedzicznymi postaciami chorób błony śluzowej jamy ustnej.

Raport ze stanu badań opublikowało czasopismo Cell.