• Niektóre leki antyresorpcyjne, stosowane w terapii osteoporozy, mogą zwiększać ryzyko związane z polekową martwicą kości szczęki (MRONJ) u pacjentów  mających implanty dentystyczne.
• Istnieją dowody naukowe, że leki te mogą zakłócać normalne procesy przebiegające w kości szczęki tzw. obrót kostny.
• Wyniki badań są niejednoznaczne i problem ten powinien być badany, gdyż leki antyresorpcyjne stosuje się powszechne, zaś liczba wszczepianych implantów zębowych stale rośnie.

 Polekowe powikłania w obrębie jamy ustnej terapii osteoporozy

Leki antyresorpcyjne, stosowane w leczeniu osteoporozy, mogą powodować  powikłania w postaci martwicy kości po przebytym zabiegu chirurgicznym w obrębie jamy ustnej. Pierwsze takie przypadki opisano już w 2003 r.  Rozwój tak zwanej pobisfosfonianowej martwicy kości szczęk (bisphosphonate related necrosis of the jaws – BRONJ) wiązano z negatywnym wpływem ówcześnie stosowanych leków antyresorpcyjnych – bisfosfonianów (BF). 

W 2014 r. Amerykańskie Towarzystwo Chirurgów Stomatologicznych i Szczękowo-Twarzowych (AAOMS) wprowadziło zmiany nomenklaturowe i rozszerzyło zakres leków, których stosowanie może sprzyjać rozwojowi martwicy kości szczęk. Oprócz bisfosfonianów wyodrębniono nowe generacje leków, które mogą prowadzić do podobnych powikłań. Stąd obecnie stosuje się termin „polekowa martwica kości szczęk” (MRONJ). 

Gdy zostaje zakłócony proces regeneracji kości

 Leki antyresorpcyjne zwiększają wytrzymałość kości poprzez spowalnianie obrotu kostnego. Zdrowa kość rozpada się i zostaje zastąpiona nową kością. Jednak stany takie jak osteoporoza mogą powodować brak równowagi w tym procesie i powodować osłabienie kości. 

Wcześniejsze badania wykazały, że leki te mogą zwiększać ryzyko MRONJ, zatem zakłócają normalne procesy przebiegające w kości szczęki i pogarszają jakość życia pacjentów z implantami dentystycznymi.

Niestety, niewiele wiadomo na temat czynników ryzyka MRONJ u tych pacjentów oraz czy przyczyniają się one do utraty implantów zębowych wśród pacjentów leczonych lekami antyresorpcyjnymi. 

Zespół greckich naukowców z Department of Oral and Maxillofacial Surgery, National and Kapodistrian University of Athens, przeprowadził systematyczny przegląd artykułów naukowych w bazach PubMed/Medline dotyczących tego problemu. Udało im się dotrzeć do 32 prac, które w sumie obejmowały 5221 pacjentów, 12 751 implantów, 618 przypadków utraty implantów i 136 przypadków polekowej martwicy kości szczęk.

Pierwsza grupa artykułów analizowała wskaźniki powodzenia leczenia implantologicznego  u pacjentów z historią przyjmowania leków antyresorpcyjnych i bez MRONJ. W większości badań (18 z 22), stwierdzono, że stosowanie terapii antyresorpcyjnej jest bezpieczne u pacjentów poddawanych zabiegom wszczepiania implantów zębowych, ponieważ liczba utraconych wszczepów była niska i nie stwierdzono ani jednego przypadku MRONJ.

Czy leczenie osteoporozy rzeczywiście powoduje utratę implantów zębowych?

Tyle że poważnym ograniczeniem tych prac był brak grup kontrolnych, niewielka liczba pacjentów, krótkie okresy monitorowania oraz brak obserwacji klinicznej i radiologicznej, która jest jedynym sposobem na zdiagnozowanie MRONJ.

Niemniej jednak niektóre badania przedstawiły dowody na to, że doustne bisfosfoniany, najczęstsze leki antyresorpcyjne, mogą zwiększać utratę kości, a tym samym podwyższać ryzyko niepowodzenia leczenia implantologicznego, podsumował kierujący badaniem dr Ioannis Papadakis.

Druga grupa artykułów analizowała przypadki pacjentów z implantami zębowymi,  przyjmujących leki antyresorpcyjne oraz mających stwierdzoną polekową martwicę kości. W niektórych pracach brakowało wniosków, autorzy innych zaś w podsumowaniu badania stwierdzali, że MRONJ jest powikłaniem leczenia implantologicznego.

Ponadto kilka badań sugerowało, że MRONJ może rozwinąć się wiele miesięcy lub lat po zabiegu stomatologicznym, nawet jeśli leczenie antyresorpcyjne rozpoczyna się po wszczepieniu implantu. Te prace miały jednak podobne niedociągnięcia jak badania z pierwszej grupy, które nie dawały podstaw do stwierdzenia, że MRONJ jest późnym powikłaniem w tych przypadkach.

 W opinii badaczy leczenie implantologiczne może być sukcesem także u osób z osteoporozą leczonych terapią antyresorpcyjną, jednak muszą być one  świadome znaczenia higieny jamy ustnej w zapobieganiu MRONJ, stosować antybiotyki i stawiać się często na wizyty kontrolne.

Co więcej, skoro w drugiej grupie badań martwica kości szczęk występowała głównie w tylnych okolicach szczęki, klinicyści powinni zachować ostrożność przy planowaniu implantów w tym obszarze, wskazuje dr Papadakis

Biorąc pod uwagę nieliczne badania na ten temat i niską jakość dostępnych badań, naukowcy naukowcy stwierdzili, że nie mogą stwierdzić, czy stosowanie leków antyresorpcyjnych jest czynnikiem ryzyka zwiększonej liczby niepowodzeń implantów dentystycznych i/lub czy MRONJ jest późnym powikłaniem leczenia implantologicznego.

Potrzebne są dalsze badania nad związkiem między leczeniem implantologicznym, terapią antyresorpcyjną i polekową martwicą kości szczęk, ponieważ leki antyresorpcyjne stosuje się powszechne, zaś liczba wszczepianych implantów zębowych stale rośnie, konkluduje dr Papadakis.  

Praca ukazała się na łamach Journal of Oral Implantology.