Przyczyny aft (czyli aftowego zapalenia jamy ustnej) bywają  prozaiczne - przygryzienie błony śluzowej policzków, jej uszkodzenie podczas mycia zębów czy nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu stomatologicznego. 

Pojawienie się aft poprzedzają symptomy, takie jak lekkie swędzenie, mrowienie i pieczenie w jamie ustnej. Po 24-48 godzinach uwidacznia się nadżerka. 

Niestety jest to dolegliwość nawracająca, która potrafi pojawiać się nawet kilka razy w roku. Według różnych badań dotyka ona co piątą osobę. Okazuje się, że u tych u których afty nie pojawiły się przed 30. rokiem życia w mniejszym stopniu narażeni są na tę dolegliwość. Tylko 20 proc. przypadków występuje po ukończeniu tego wieku. Jednoznacznie nie stwierdzono co sprawia, że afty powstają i czy ma to związek z uwarunkowaniami genetycznymi.

Trzy kliniczne odmiany

Najczęściej. bo u 85 proc. pacjentów z aftozą nawrotową, pojawiają się małe nie przekraczające 1 cm nadżerki - tzw afty Mikulicza. Miejsca ich występowania - wargi, podniebie miękkie, policzki, język i obszar podjęzykowy. Goją się dość szybko i nie pozostawiają blizn. 

Cięższa postać aft nawracających to afty Suttona. Diagnozuje się je u około 10-15 proc. pacjentów zmagających się z tym problemem. Ich wielkość osiąga zwykle 1-3 cm, przy czym ilość zmian, które pojawiają się w jamie ustnej w tym samym czasie, nie przekracza zazwyczaj pięciu. Są jednak głębsze i wywołują większy ból niż afty małe. Czas gojenia nawet do 4 tygodni.  Mogą występować także na podniebieniu twardym, dziąsłach i grzbietowej powierzchni języka. Bardzo często towarzyszą im inne dolegliwości - stany podgorączkowe czy ogólne osłabienie organizmu. Ze względu na rozmiar utrudniają również mówienie i jedzenie, mogą zostawić blizny.

Najrzadziej występują afty opryszczkopodobne  mają postać rozlanych zmian (20-50 pęcherzyków) które zmieniają się w nadżerki. Choć przypominają opryszczkę, nie wywołują ich wirusy HSV.

Skutecznego leczenia brak

Afty pojawiają się u pacjentów z zaburzeniami odporności, alergiami, niedoborami składników odżywczych czy podczas przechodzenia jakiejś infekcji. Jeśli afty są małe, a ich nawroty rzadkie, zazwyczaj stosuje się jedynie preparaty, mające na celu m.in. łagodzenie bólu. 

Pomocne mogą być także farmaceutyki działające osłonowo - pokrywają objętą stanem zapalnym śluzówkę, dzięki czemu ochraniają ją, łagodzą przykre objawy oraz przyspieszają proces gojenia.

Afty wszystkich rodzajów zwykle znikają samoczynnie.