• Rocznie usuwanych jest blisko 10 mln zębów mądrości. Te ekstrakcje to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów w zakresie chirurgii stomatologicznej, natomiast u co trzeciego dorosłego pacjenta (a nawet częściej) pojawia się dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego
  • Związek pojawienia się problemów ze stawem skroniowo-żuchwowym po ekstracji ósemek nie jest równoznaczny z przyczynowością, ale to wystarczająca przesłanka ku temu, by u pacjentów, którzy mają usuwanie trzecich zębów trzonowych w planie, szczegółowo zbadać funkcjonowanie stawu s-ż, wskazuje Journal of Craniomandibular and Sleep Practice
  • Ocena przedoperacyjna stawu skroniowo-żuchwowego może znacznie ograniczyć częstość występowania zaburzeń funkcjonowania tego stawu
  • Najczęściej dysfunkcja ta pojawia się w ciągu pół roku od ekstrakcji ósemek

Dysfunkcja stawu skroniowo - żuchwowego. Kiedy usunięcie zęba wywołuje problem

- Bardzo często zdarza się, że pacjent, który przychodzi do mojej praktyki skarży się na dolegliwości, które pojawiły się po usunięciu zębów mądrości. czyli na ból i przeskakiwanie żuchwy oraz odgłos "klikania", podkreśla kanadyjski stomatolog Dennis Marangos, który prowadzi prywatną praktykę w Toronto.

Ta właśnie obserwacja skłoniła dentystę do przeanalizowania literaturę przedmiotu pod kątem potencjalnego związku ekstrakcji ósemek i zaburzeń s s-ż. 

Ósemki masowo usuwane, coraz częstsze problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym

Jednym z najczęstszych zabiegów chirurgicznych  jest obecnie usuwanie zębów mądrości (zatrzymanych lub niezatrzymanych). Rocznie, w skali świata usuwa się blisko 10 milionów ósemek, przypomina Marangos. 

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego to szerokie pojęcie używane do opisania bólu twarzy, bólu mięśni narządu żucia, bólu stawów skroniowo-żuchwowych i związanych z nimi struktur, a także klikania i bólu podczas żucia. Pacjenci zgłaszają bóle szczęk, bóle ucha, bóle głowy, bóle twarzy, odgłosy w stawach, częste zaciskanie i zgrzytanie zębami.

W ogólnej populacji częstość występowania  objawów zaburzeń funkcjonowania stawu s-ż sięga nawet 30–45 proc., przy czym jest przede wszystkim  problem  młodych dorosłych  i pacjentów w średnim wieku, ponadto częściej dotyka on  kobiet niż mężczyzn.

Przy czym większość pacjentów, którzy zgłaszają się do ekstrakcji trzeciego zęba trzonowego, należy właśnie do tej grupy wiekowej. Czy fakt ten zwiększa prawdopodobieństwo, że zaburzenia stawu s-ż rozwiną się po operacji?

Staw skroniowo-żuchwowy. Co może zaburzać funkcjonowanie

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn zaburzeń stawu s-ż, jednak w tym przypadku lekarz ograniczył się do traumy jako czynnika sprawczego. Przy czym należy rozróżnić czynniki inicjujące (czyli predysponujące) i czynniki utrwalające (zdarzenia, które wzmacniają istniejący wcześniej stan), precyzuje Dennis Marangos.

Wielu pacjentów zgłaszających się na ekstrakcje trzecich zębów trzonowych cierpi z powodu bólu twarzy, który można przypisać zatrzymanym trzecim trzonowcom lub wcześniej istniejącej dysfunkcji stawu s-ż.

Ekstrakcja zęba. Makrouraz uszkadzający staw s-ż?

Jednak z analizy wynika, że objawy zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego są częste u pacjentów kierowanych na ekstrakcje trzecich zębów trzonowych, nawet do 40 proc., miało jeden lub więcej objawów klinicznych potencjalnej dysfunkcji  stawu s-ż. Na przykład ból twarzy, który można przypisać albo zatrzymanym trzecim trzonowcom, stanom zapalnym lub wcześniej istniejącemu zaburzeniu stawu s-ż.

Na podstawie istniejących prac można zakładać, że ekstrakcje trzeciego trzonowca są czynnikiem ryzyka rozwoju dysfunkcji stawu s-ż.  Ponadto niektórzy naukowcy twierdzą, że zabieg ten może zaostrzać objawy istniejącego wcześniej zaburzenia w zależności od:

  • lokalizacji trzeciego trzonowca,
  • stopnia zatrzymania,
  • trudności na jaki napotyka chirurg wykonujący zabieg ekstrakcji
  •  wieku i płci pacjenta.

 Z jeszcze innego badania wynika, że istnieje nieznaczne ryzyko rozwoju dysfunkcji stawu s-ż w ciągu 6 miesięcy od ekstrakcji ósemek.

Ekstrakcja ósemki. Tylko u specjalisty chirurga 

Bardzo często pojawia się też teza, że użycie nadmiernej siły podczas ekstrakcji trzecich zębów trzonowych może stanowić problem. W jednej z prac dowiedziono, że po zabiegach prowadzonych przez studentów stomatologii zaburzenia funkcjonowania stawu s-ż występowały u  50–63 proc. pacjentów, podczas gdy w przypadku  zabiegów wykonywanych przez chirurgów stomatologicznych 3-4 - krotnie rzadziej.

 To porównanie nasuwa jeszcze inne pytanie: czy częstość występowania dysfunkcji stawu s-ż może się zmieniać w zależności od tego, kto przeprowadza  ekstrakcję: chirurg stomatolog czy ogólny lekarz dentysta. Ale na ten temat brakuje danych. Podobnie jak w przypadku czasu trwania zabiegu, czyli tego jak długo pacjent tkwi na fotelu z otwartymi ustami.

- Możemy śmiało powiedzieć, że trauma jaką jest zabieg usuwania trzeciego trzonowca, może wiązać się z dysfunkcją stawu skroniowo-żuchwowego. Jednakże wśród osób kierowanych na zabieg ekstrakcji zaburzenie to występuje częściej niż wśród ogółu pacjentów. Zatem duże znaczenie ma pełna przedoperacyjna ocena stawu skroniowo-żuchwowego, bo takie badanie najprawdopodobniej może zmniejszyć częstość występowania zaburzenia stawu s-ż, podsumowuje swoją analizę kanadyjski stomatolog.