• Z powodu nagłego zatrzymania krążenia każdego dnia w Polsce umiera co najmniej 90 osób.
• Podjęcie błyskawicznej interwencji wymaga skoordynowanego wysiłku ze strony zespołu stomatologicznego, aby skutecznie uruchomić tzw. łańcuch przeżycia.
• AED może wykryć nieprawidłowości w rytmie serca i - w razie potrzeby – zapewnić wstrząs elektryczny w celu przywrócenia prawidłowego rytmu serca.

Uwaga: Poniższe wytyczne i zaleczenia przyjęte zostały przez Zgromadzenie Ogólne FDI we wrześniu 2021 r. w Sydney.

Nieodzowne przeszkolenie załogi gabinetu stomatologicznego 

Nagłe zatrzymanie krążenia jest jedną z głównych przyczyn zgonów w większości krajów. Szacuje się, że z powodu nagłego zatrzymania krążenia każdego dnia w Polsce umiera co najmniej 90 osób. Wielu zgonów można byłoby uniknąć, gdyby u pacjentów od razu rozpoczęto resuscytację.

Nagłe zatrzymanie krążenia może wystąpić wszędzie, oczywiście także w gabinecie stomatologicznym. W takich sytuacjach czas ma zasadnicze znaczenie.

Podjęcie błyskawicznej interwencji wymaga skoordynowanego wysiłku ze strony zespołu dentystycznego, aby skutecznie uruchomić tzw. łańcuch przeżycia.

Profesjonalne szkolenie w zakresie resuscytacji krążeniowo - oddechowej przygotowuje dentystów i innych członków zespołu dentystycznego do szybkiego działania w przypadku niereagującego pacjenta.

O ile nieprzytomny pacjent poddany jest resuscytacji krążeniowo - oddechowej, krew nadal przepływa przez serce i utrzymuje dotlenienie organizmu.

Podstawowe zabiegi ratujące życie wymagają:

- umiejętności w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej,
- stosowania automatycznego defibrylatora zewnętrznego AED,
- przeciwdziałania sytuacjom powodującym niedrożność dróg oddechowych.

Zasady bezpieczeństwa w gabinecie stomatologicznym:

- zbierz pełną historię medyczną każdego pacjenta i regularnie ją aktualizuj;
- wyznacz pacjentów „zagrożonych”;
- zarządzaj lękiem, strachem i bólem;
- należy zachęcać gabinety do posiadania AED,  o ile gabinet posiada taki sprzęt - cały zespół stomatologiczny powinien mieć do niego natychmiastowy dostęp;
- okresowo ćwicz resuscytację krążeniowo-oddechową (sesje szkoleniowe powinny odbywać się zarówno w gabinecie stomatologicznym, jak i poczekalni).

Zespoły dentystyczne, które są pewne swoich umiejętności w zakresie resuscytacji krążeniowo – oddechowej będą mniej skłonni do wahania się w nagłych wypadkach.

Kroki przy realizowaniu „łańcucha przetrwania”:

- zbadaj otoczenie – upewnij się, że otoczenie jest bezpieczne, aby pomóc potrzebującej osobie;
- sprawdź reakcję i oddychanie, zapewniając jednocześnie wszystkie środki ostrożności chociażby wynikające z ewentualnych chorób zakaźnych;
- powiadom personel ratownictwa medycznego;
- jeśli osoba nie oddycha lub oddech jest urywany (oddychanie agonalne) rozpocznij resuscytację krążeniowo - oddechową od 100 do 120 uciśnięć klatki piersiowej na minutę;
- sprawdź rytm serca za pomocą AED (jeśli jest dostępny), sprzęt może zalecić wykonanie wstrząsu elektrycznego przed kontynuowaniem uciśnięć klatki piersiowej;
- kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową  u osoby dorosłej (uciśnięcia klatki piersiowej, wentylowanie dróg oddechowych,  wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie dwa oddechy ratownicze);
- w przypadku dzieci i niemowląt nowe wytyczne kładą nacisk na zarządzanie drogami oddechowymi (dąży się do uzyskania częstości od 20 do 30 oddechów na minutę podczas wykonywania resuscytacji krążeniowo – oddechowej);
- zapewnij opiekę po resuscytacji.

Najnowsze wytyczne kładą większy nacisk na uciśnięcia klatki piersiowej. Ma to na celu utrzymanie przepływu krwi i tlenu przez ciało, gdy zatrzyma się serce i ustanie oddech.

Automatyczny defibrylator zewnętrzny 

Ważny jest automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED) urządzenie, które może wykryć nieprawidłowości w rytmie serca i - w razie potrzeby - dostarczyć wstrząs elektryczny - w celu przywrócenia prawidłowego rytmu serca. AED jest istotną częścią resuscytacji krążeniowo-oddechowej (rko).

Właściwe używanie AED w połączeniu z rko może znacznie zwiększyć szanse na przeżycie nieprzytomnej osoby.

Pamiętajmy, zatrzymanie krążenia występuje, gdy normalny rytm serca jest zaburzony i następuje zastopowanie przepływ krwi w organizmie, wówczas uszkodzenie narządów i śmierć następuje w ciągu kilku minut.

W przypadku braku krajowych (lokalnych) wytycznych, dentyści i inni członkowie zespołu dentystycznego powinni zwracać się o wytyczne do European Resuscitation Council ewentualnie do jej regionalnego lub krajowego członka.

Informacje zawarte w opracowaniu zostały oparte na najlepszych dostępnych dowodach naukowych:
1. Wong CX, Brown A, Lau DH, et al. Epidemiologia nagłej śmierci sercowej: perspektywy globalne i regionalne. Obwód serca i płuc. 2019 styczeń;28(1):6-14. Dostępne na: doi.org/10.1016/j.hlc.2018.08.026
2. Amerykański Czerwony Krzyż. Reagowanie na sytuacje awaryjne: kompleksowa pierwsza pomoc/RKO/AED. 2017. Stany Zjednoczone Ameryki: The StayWell Company, LLC; 2017 Dostępne pod: adresem http://pchs.psd202.org/documents/mopsal/1539703875.pdf
3. Merchant RM, Topjian AA, Panchal AR, Cheng A, Aziz K, Berg KM, et al. Część Wytyczne 2020 American Heart Association dotyczące resuscytacji krążeniowo-oddechowej i doraźnej opieki sercowo-naczyniowej. Krążenie. 2020 20 października;142(16:2):S337–57.
Dostępne na: doi.org/10.1161/CIR.0000000000000918