W celu dokonania oceny RPP wystąpił do 22 podmiotów leczniczych w całym kraju, które zapewniają długoterminową opiekę psychiatryczną dla seniorów, z zapytaniem o realizację świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki stomatologicznej.

Zaniedbana opieka stomatologiczna 

Informacje przekazane przez podmioty lecznicze wskazują na duże zapotrzebowanie na opiekę stomatologiczną wśród tej grupy pacjentów. Głównym problemem seniorów, przebywających w zakładach psychiatrycznych opieki długoterminowej, jest ogólny zły stan uzębienia. Do najczęstszych problemów zaliczono: wieloletnie zaniedbania, brak nawyku higieny jamy ustnej lub nieprawidłowe nawyki, zaawansowaną próchnicę, choroby błony śluzowej jamy ustnej – stan zapalny i grzybica, choroby przyzębia, ból, ubytki, niedopasowane protezy.

Tylko 6 na 22 placówki przeprowadza wywiad stomatologiczny podczas przyjęcia pacjentów. Natomiast jedynie 3 podmioty przeprowadzają przeglądy profilaktyczne. W pozostałych placówkach konsultacje stomatologiczne przeprowadzane są wyłącznie interwencyjne, w miarę potrzeb, głównie w przypadkach wystąpienia bólu.

Stomatologia: problemy terapeutyczne 

W większości przypadków pacjenci w zakresie profilaktyki stomatologicznej mają bardzo małą wiedzę lub nie mają jej wcale. Lekarze, terapeuci, psychologowie i pielęgniarki stale edukują pacjentów. Prowadzą rozmowy w ramach terapii zajęciowej, treningi oraz praktyczną naukę higieny jamy ustnej. W te akcje włączane są także rodziny.

Niestety problem stanowi zbyt mała liczba personelu, często brak rodzin, brak możliwości współpracy z pacjentem z powodu choroby, otępienie starcze. To również głębokie zaburzenia poznawcze u pacjentów, pojawiający się odruch wymiotny lub zachłyśnięcie pacjenta nieprzytomnego, toaleta jamy ustnej osoby nieprzytomnej, niewspółpracującej i bezzębnej. Problemem jest także duża odległość do stomatologa i ograniczona ilość środków na finansowanie usług.

Z analizy przekazanych odpowiedzi wynika, że ok. 50 proc. pacjentów to osoby z demencją, które nie współpracują przy realizacji wizyt stomatologicznych, co utrudnia zarówno leczenie, jak profilaktykę higieny jamy ustnej. Pacjenci często nie zgadzają się na leczenie stomatologiczne, a w przypadku osób z zaawansowanym otępieniem wiąże się to z dużym stresem. Niektóre placówki zgłosiły, że finansowanie długoterminowej opieki psychiatrycznej nie pozwala na prowadzenie wizyt w ramach profilaktyki stomatologicznej.

Finansowanie świadczeń stomatologicznych 

W ramach kontraktu NFZ przypada ok. 100 zł/osobodzień na pacjenta z przeznaczeniem na świadczenia pielęgniarskie, opiekę lekarza psychiatry, internisty, psychologa oraz. realizację terapii zajęciowej.

W ramach tej kwoty i pojawiających się chorób należy realizować porady u specjalistów, w tym np. u stomatologa. Problemem jest także długi czas na oczekiwanie na protezę w ramach NFZ oraz ograniczony dostęp do poradni leczących stomatologicznie w tym systemie. Z odpowiedzi wynika, że niewiele placówek podejmuje się leczenia stomatologicznego osób chorujących psychicznie.

Według RPP, konieczne jest stworzenie jednolitych zasad dotyczących stosowanej profilaktyki i leczenia stomatologicznego pacjentów psychiatrycznych zakładów opieki długoterminowej.

Rzecznik Praw Pacjenta rekomenduje wprowadzenie następujących zmian:

* Przy przyjęciu pacjenta do placówki, włączenie do wywiadu obligatoryjnego przeglądu stomatologicznego. Na tej podstawie będzie możliwe ustalenie potrzeb pacjenta oraz przygotowanie planu indywidualnej opieki stomatologicznej.

* Zamieszczenie informacji medycznej dotyczącej stanu uzębienia, w dokumentacji kwalifikacyjnej pacjenta do placówki (takie działanie zwróci uwagę na problem stomatologiczny, zarówno oddziału kierującego, jak i opiekunów).

* Uwrażliwienie personelu na potrzeby stomatologiczne pacjentów, poprzez konsekwentne, codzienne wypracowywanie nawyku higienicznego, pomoc podczas toalety i bieżącą edukację pacjentów współpracujących.

* Zwiększenie poziomu finansowania i dostępności profilaktycznych wizyt stomatologicznych. To niezbędne elementy profilaktyki schorzeń zębów i jamy ustnej, jak i innych chorób, które są następstwem zaniedbań w opiece stomatologicznej.

* Skrócenie czasu oczekiwania na protezę zębową w ramach NFZ i zarekomendowanie pacjentom korzystania z tej formy finansowania.

* Prowadzenie systematycznej edukacji pacjentów dotyczącej profilaktyki stomatologicznej.

Rekomendacje PTS w sprawie opieki stomatologicznej nad pacjentami zakładów opiekuńczo-leczniczych

Rekomendacje Instytutu Stomatologii UJ CM w sprawie opieki stomatologicznej nad pacjentami zakładów opiekuńczo-leczniczych