• Przy ocenie dostępności do lekarza ważniejszą informacją jest czas oczekiwania, a nie liczba osób tworzących kolejkę - uważa Ministerstwo Zdrowia
  • W końcu 2022 r. na wizytę u dentysty oczekiwało 274 tys. osób, ale ponad 77 proc. pacjentów, którzy uzyskali świadczenie w IV kw. 2022 r. nie czekało na świadczenie dłużej niż miesiąc
  • Poprawie dostępności do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej służy zniesienie wszystkich ograniczeń w zakresie limitów finansowania tych świadczeń
  • W marcu 2023 r. łączna liczba lekarzy w trybie rezydenckim i pozaredenckim wynosiła 28 370 (23 582 lekarzy w 2015 r.) 

- Skracanie czasu oczekiwania jest jednym z głównych priorytetów resortu zdrowia – zapewnił wiceminister Waldemar Kraska, zaznaczając jednocześnie, że bywają świadczenia, w przypadku których przy relatywnie wysokiej liczbie oczekujących, czasy oczekiwania nie są długie. W tym kontekście przywołane zostały świadczenia poradni stomatologicznej.

W końcu 2022 r. na wizytę u dentysty oczekiwało 274 tys. osób, ale ponad 77 proc. osób oczekujących, które uzyskały świadczenie w IV kw. 2022 r. nie czekało dłużej niż 1 miesiąc.

Liczba udzielanych świadczeń przekłada się bezpośrednio na skracanie czasu oczekiwania.

Waldemar Kraska zauważył, że przy ocenie dostępności do lekarza ważniejszą informacją jest czas oczekiwania, a nie liczba osób tworzących kolejkę.

Wyższe koszty, wyższy ryczałt

Według sprawozdania wiceministra Waldemara Kraski, w celu skompensowania wzrostu kosztów działalności spowodowanego inflacją oraz wzrostu kosztów wynagrodzeń personelu zatrudnionego na podstawie umów cywilnoprawnych wszystkim świadczeniodawcom działającym w podstawowym systemie zabezpieczenia zwiększono o 2,35 proc. kwoty ryczałtu.

Dodatkowe zwiększenie kwot ryczałtu uzyskali ci świadczeniodawcy, którzy – w związku ze wzrostem zapotrzebowania na świadczenia opieki zdrowotnej w okresie popandemicznym – wykonali świadczenia w skali przekraczającej liczbę jednostek sprawozdawczych.

Ministerstwo Zdrowia zapewnia odpowiednie środki na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej.

W 2023 r., w porównaniu z 2018 r., środki NFZ przeznaczane na ten cel wzrosły o ponad 73 proc. i wynoszą obecnie niemal 141  mld zł.

Regularnie wprowadzane są także bodźce finansowe mające na celu zachęcenie świadczeniodawców do zwiększenia liczby udzielanych świadczeń, przede wszystkim przez zwiększanie ich wyceny.

Kolejka scentralizowana na próbę

W przypadku świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej od lipca 2021 r. zniesiono wszystkie ograniczenia w zakresie limitów finansowania tych świadczeń. Poprawie dostępności do świadczeń służy także wprowadzanie rozwiązań z zakresu telemedycyny oraz e-zdrowia takich jak telekonsultacje oraz e-recepty i e-skierowania.

Obecnie testowane są także - w formie pilotażu - rozwiązania mające na celu zapewnienie optymalnego wykorzystania wolnych terminów świadczeń oferowanych przez poszczególnych świadczeniodawców – przez wprowadzenie jednej centralnej listy, umożliwiającej wybór więcej niż jednego świadczeniodawcy z danej specjalizacji i uzyskanie świadczenia po jak najkrótszym czasie oczekiwania. Zgodnie z założeniami, centralna lista pozwoli także na znacznie lepsze zarządzanie wykorzystaniem wolnych i zwalniających się w ostatniej chwili terminów.

Wzrost liczby specjalistów

W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na świadczenia opieki zdrowotnej bardzo ważne są działania mające na celu zapewnienie odpowiedniej liczby lekarzy specjalistów.

Wśród podjętych działań Ministerstwo Zdrowia wymienia m.in.:

  • wyodrębnienie dziedzin najważniejszych z punktu widzenia epidemiologicznego i ustanowienie dla nich specjalnych zasad, zgodnie z którymi w dziedzinie priorytetowej przyznawane jest więcej miejsc szkoleniowych, a lekarze uzyskują corocznie wyższe wynagrodzenie zasadnicze.
    (Od 1 lipca 2023 roku wynagrodzenie zasadnicze brutto lekarza, odbywającego specjalizację z grupy specjalizacji priorytetowych, w pierwszych dwóch latach zatrudnienia w trybie rezydentury wynosi 8308 zł - wzrost o 4706 zł w stosunku do lipca 2016, a po dwóch latach zatrudnienia w tym trybie 9063 zł - wzrost o 5173 zł w stosunku do lipca 2016);
  • zachęcenie młodych lekarzy do pracy w polskich podmiotach leczniczych, finansowanych ze środków publicznych, po ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego,
    (Wprowadzono rozwiązanie, dzięki któremu lekarze odbywający szkolenie specjalizacyjne w ramach rezydentury mogą otrzymać wynagrodzenie zasadnicze wyższe o 600 zł miesięcznie - w dziedzinie niepriorytetowej lub wyższe o 700 zł miesięcznie - w dziedzinie priorytetowej.
    Warunkiem otrzymania tego wynagrodzenia jest zobowiązanie do przepracowania – w podmiocie leczniczym, finansowanym ze środków publicznych – łącznie 2 lat w ciągu kolejnych pięciu lat następujących po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego);
  • znaczne zwiększenie limitu przyjęć na kierunek lekarski
    (w roku akademickim 2022/2023 limit wynosił łącznie 9 481 miejsc, co w porównaniu z rokiem akademickim 2015/2016 oznacza wzrost o 3293 miejsc);
  • ułatwienie podejmowania kształcenia na studiach odpłatnych w języku polskim na kierunku lekarskim poprzez wprowadzenie w grudniu 2021 r. dodatkowych regulacji, które przewidują wsparcie finansowe dla osób podejmujących tego typu studia);
  • wprowadzenie zmian w procesie naboru na szkolenie specjalizacyjne (tzw. nabór centralny), w tym możliwość ubiegania się o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego we wszystkich województwach jednocześnie oraz możliwość wskazania 15 wyborów obejmujących dziedzinę, tryb i miejsce odbywania szkolenia specjalizacyjnego w preferowanej kolejności.

Ułatwienia w odbywaniu specjalizacji

W przypadku niezakwalifikowania się przez lekarza do odbywania specjalizacji w preferowanym województwie lub w preferowanej dziedzinie będzie on mógł zostać zakwalifikowany na jeden z kolejnych „wyborów” wskazanych we wniosku o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego, co do tej pory nie mogło mieć miejsca. Powyższe rozwiązanie ma na celu zwiększenie liczby lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne w dziedzinach, które cieszą się mniejszym zainteresowaniem lekarzy.

Dzięki temu rozwiązaniu zostanie wykorzystana znacznie większa liczba miejsc w dziedzinach priorytetowych. - w celu zwiększenia potencjału dydaktycznego uczelni medycznych, zarówno w aspekcie personalnym, jak również inwestycyjnym (laboratoria, biblioteki, domy studenckie, centra symulacji, baza kliniczna) w Krajowym Programie Odbudowy przewidziane zostały środki w wysokości ponad 700 mln EUR dla uczelni publicznych prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem kierunku lekarskiego i pielęgniarskiego.

Podniesienie atrakcyjności zawodów medycznych 

Ministerstwo Zdrowia prowadzi działania mające na celu poprawę atrakcyjności zawodów medycznych i warunków pracy pracowników medycznych dotyczące aktualizacji najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych w stosunku do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce.

Wprowadzono wiele rozwiązań poprawiających proces kształcenia lekarzy, które w przyszłości zaowocują zwiększeniem liczby specjalistów i zmniejszeniem czasu oczekiwania na świadczenia zdrowotne.

Najważniejsze z nich to:

  • umożliwienie przystąpienia o rok wcześniej niż dotychczas do LEK i LDEK lekarzy, którzy ukończyli przedostatni rok studiów, co skraca lukę czasową oczekiwania na egzamin, który jest jednym z niezbędnych  warunków do spełnienia przy otrzymaniu PWZ,
  • umożliwienie przystąpienia o rok wcześniej niż dotychczas do PES lekarzy, którzy ukończyli przedostatni rok szkolenia specjalizacyjnego,
  • wprowadzenie rozwiązania zgodnie, z którym lekarze dentyści w czasie stanu zagrożenia epidemicznego mogą udzielać świadczeń zdrowotnych zarezerwowanych dotąd dla lekarzy,
  • wprowadzenie przepisów umożliwiających uzyskiwanie uprawnień do wykonywania zawodu lekarzom i lekarzom dentystom, którzy uzyskali swoje dyplomy poza krajami UE poprzez zaliczenie Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Weryfikacyjnego sprawdzającego wiedzę na poziomie określonym wymogami unijnymi.

Wzrasta liczba specjalistów

Działania te skutkują wzrostem liczby lekarzy i lekarzy dentystów w trakcie specjalizacji. W marcu 2023 r. łączna liczba lekarzy w trybie rezydenckim i pozaredenckim wynosiła 28 370 (w roku 2015 było to 23 582 lekarzy). Warto także wskazać, że obserwowana obecnie tendencja wydłużania się czasów oczekiwania jest w głównej mierze skutkiem epidemii COVID.

W Polsce, podobnie jak w innych europejskich krajach w okresie epidemii leczeniu pacjentów chorych na COVID-19 towarzyszył spadek liczby planowych świadczeń opieki zdrowotnej, wynikający zarówno z zaangażowania części podmiotów leczniczych wyłącznie w leczenie COVID -19, czasowymi zaleceniami ograniczenia wykonywania części zabiegów planowych w okresie wzmożonych zachorowań jak i obniżonej zgłaszalności pacjentów z obawy przed zakażeniem.

W pierwszych dwóch latach epidemii, poza nielicznymi wyjątkami, czasy oczekiwania uległy skróceniu, gdyż znacznie mniej osób zgłaszało się do świadczeniodawców w celu uzyskania świadczenia. Duża grupa osób w ogóle nie zgłaszała się do świadczeniodawców, czekając na zakończenie epidemii albo rezygnowała z wyznaczonego im terminu leczenia.

Po zakończeniu epidemii zaobserwowano zwiększoną zgłaszalność pacjentów co przekłada się na wzrost liczby osób oczekujących i wydłużanie czasu oczekiwania.