Publikujemy informacje National Center for Biotechnology Information (USA) wynikające z doświadczeń chińskich dentystów, którzy pracują w warunkach występowania COVID-19.

Materiał sygnowany jest jako: Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Emerging and Future Challenges for Dental and Oral Medicine.

Pacjenci w gabinecie stomatologicznym, którzy kaszlą, kichają lub są poddawani zabiegom dentystycznym, związanym z powstaniem aerozolu (np. instrumenty generujące ultradźwięki) transmitują wydzieliny (ślinę lub krew) do otoczenia.

Sprzęt dentystyczny w łatwy sposób może być zanieczyszczony różnymi patogennymi mikroorganizmami (po jego użyciu) oraz narażony na skażone środowisko kliniczne (bez użycia).

Mogą wystąpić infekcje poprzez nakłucie ostrymi narzędziami lub bezpośredni kontakt pomiędzy błonami śluzowymi a rękami (Kohn i in. 2003).

Ze względu na wyjątkową charakterystykę procedur dentystycznych, w których wytwarzane jest dużą liczba kropelek (aerozol), standardowe środki ochronne w codziennej pracy klinicznej nie są skuteczne, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się COVID-19. Zagrożenie jest szczególnie duże gdy pacjenci znajdują się w okresie inkubacji i nie są świadomi, iż zostali zarażeni (w drastycznych przypadkach pacjent szukający pomocy stomatologicznej może świadomie ukryć swoją infekcję).

Protokoły skutecznej kontroli zakażeń
Higiena rąk została uznana za najbardziej pożądany sposób zmniejszenia ryzyka przeniesienia mikroorganizmu z i na pacjenta (Larson i in. 2000).

Uwaga: SARS-CoV-2 może utrzymywać się na powierzchniach przez kilka godzin lub nawet kilka dni, w zależności od rodzaju powierzchni, temperatury i wilgotności otoczenia (WHO 2020c). To wzmacnia potrzebę higieny rąk i znaczenie dokładniejszej dezynfekcji wszystkich powierzchni w lecznicy dentystycznej.

Zaleca się stosowanie osobistego wyposażenia ochronnego, w tym masek, rękawiczek, fartuchów i gogli lub osłon twarzy, w celu ochrony skóry i błony śluzowej przed zakażenie poprzez krew lub wydzielinę.

Ze względu na fakt, że kropelki wydzieliny z dróg oddechowych są główną drogą transmisji SARS-CoV-2, respiratory pyłowe np. maski N-95 uwierzytelnione przez Narodowy Instytut Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (USA) lub maski standardowe FFP2 (Unia Europejska) są zalecane do rutynowych zabiegów dentystycznych.

Zalecane środki podczas postępowania w przypadku epidemii COVID-19
W styczniu 2020 r. Chińska Narodowa Komisja Zdrowia dodała COVID-19 do kategorii chorób zakaźnych grupy B (m.in. SARS i wysoka zjadliwa ptasia grypa). Jednak sugeruje się również, że wszyscy pracownicy służby zdrowia powinni stosować środki ochronne podobne do tych wskazanych w przypadku zakażeń grupy A - kategoria zarezerwowana dla wyjątkowo zakaźnych patogenów, takich jak cholera i dżuma.

W większości miast w Chinach kontynentalnych leczono tylko nagłe przypadki dentystyczne, przy ścisłym wdrożeniu środków zapobiegania i kontroli zakażeń.

Praca standardowych praktyk dentystycznych została zawieszona.

Centra kontroli jakości i stowarzyszenia zawodowe związane ze stomatologią w wielu prowincjach i miastach Chin przedstawiły zalecenia dotyczące usług dentystycznych podczas epidemii COVID-19, które jako środki dodatkowe powinny być pomocne w zapewnieniu jakości kontroli zakażeń (Li i Meng 2020).

Wybrane zalecenia dotyczące praktyki dentystycznej
W razie podejrzenia zakażenia COVID-19 zalecane są tymczasowe wytyczne dotyczące zapobiegania i kontroli zakażeń podczas opieki zdrowotnej (WHO 2020a).
Do tej pory nie było konsensusu w sprawie świadczenia usług dentystycznych podczas epidemii COVID-19. W oparciu o doświadczenie National Center for Biotechnology Information oraz o odpowiednie wytyczne i badania, dentyści powinni podjąć ścisłe środki ochrony osobistej i unikać lub minimalizować zabiegi, które mogą wytwarzać kropelki lub aerozole.
Technika na cztery ręce jest korzystna do kontrolowania infekcji.
Zastosowanie eżektorów o małej lub dużej objętości może zmniejszyć produkcję kropelek i aerozoli (Kohn i in. 2003; Li i in. 2004; Samaranayake i Peiris 2004).
 
Ocena pacjentów
Podczas wybuchu COVID-19 zaleca się lecznicom dentystycznym ustanowienie badań kontrolnych w celu zmierzenia i zarejestrowania temperatury każdego personelu i pacjenta jako rutynowej procedury.

Personel powinien zadawać pacjentom pytania dotyczące stanu zdrowia i historii kontaktu lub podróży (WHO 2020a). Pacjenci i osoby im towarzyszące otrzymują maski medyczne i poddawane pomiarowi ciepłoty po wejściu do lecznicy. Pacjentów z gorączką należy zarejestrować i skierować do wyznaczonych szpitali. Jeśli pacjent przebywał w regionach epidemicznych w ciągu ostatnich 14 dni, zaleca się kwarantannę przez co najmniej 14 dni.

W obszarach, w których rozprzestrzenia się COVID-19, należy odroczyć wykonywanie zabiegów dentystycznych w trybie awaryjnym (Kohn i in. 2003; Li i in. 2004; Samaranayake i Peiris 2004).

Dostęp do leczenia stomatologicznego był zakazany na co najmniej miesiąc w przypadku rekonwalescencji pacjentów z SARS (Samaranayake i Peiris 2004).

Nie wiadomo jeszcze, czy tę samą sugestię należy zalecić pacjentom z COVID-19.

Przedoperacyjne przeciwdrobnoustrojowe płukanie jamy ustnej może zmniejszyć liczbę drobnoustrojów w jamie ustnej (Kohn i in. 2003; Marui i in. 2019). Należy unikać procedur, które mogą wywoływać kaszel (jeśli to możliwe) lub przeprowadzać je ostrożnie (WHO 2020a).

Procedury generujące aerozol należy w jak największym stopniu zminimalizować.

Wewnątrzustne badanie rentgenowskie jest najczęstszą techniką radiograficzną w obrazowaniu stomatologicznym; może jednak stymulować wydzielanie śliny i kaszel (Vandenberghe i in. 2010). Dlatego pozaustne radiografie dentystyczne, takie jak radiografia panoramiczna i CBCT, są odpowiednią alternatywą w obliczu wybuchu COVID-19.

Leczenie w nagłych przypadkach
Gumowe zapory i eżektory o dużej objętości mogą pomóc zminimalizować aerozol lub rozpryski podczas zabiegów dentystycznych. Osłony twarzy i gogle są niezbędne w przypadku stosowania wierteł z udziałem rozpylania wody (Samaranayake i in. 1989).

Jeśli ząb próchniczy zostanie zdiagnozowany z objawowym nieodwracalnym zapaleniem miazgi, ekspozycję miazgi - można przeprowadzić chemomechaniczne usunięcie próchnicy z zastosowaniem izolacji gumowej zasłony i eżektora o dużej objętości (po znieczuleniu miejscowym). Następnie można wykonać dewitalizację miazgi w celu zmniejszenia bólu. Materiał wypełniający można później delikatnie wymienić bez środka dewitalizującego, zgodnie z zaleceniami producenta.

Autorzy opracowania spotkali pacjentkę, która odczuwała uporczywy ból z powodu pękniętego zęba bez próchnicy. Biorąc pod uwagę, że pacjentka chciała zatrzymać ząb, została zaplanowana jako ostatnią w ciągu dnia, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia szpitalnego. Po zabiegu przestrzegano procedur czyszczenia i dezynfekcji środowiska.

Jeśli ząb wymaga usunięcia, preferowany jest szew wchłanialny. U pacjentów z kontuzją tkanek miękkich twarzy należy wykonać oczyszczenie i zszycie. Zaleca się powolne opłukiwanie rany i stosowanie eżektorów, aby uniknąć rozpylania.

Idealnym byłoby, aby pacjenci mogli być leczeni w izolowanym i dobrze wentylowanym pomieszczeniu w podciśnieniu.