Pierwszym działaniem Ministerstwa Zdrowia w 1918 r. było przeprowadzenie „stanu posiadania”. Dokonano spisu medyków i ich rozmieszczenia na terenie Polski. Do pracy w niepodległej ojczyźnie gotowych było 860 dentystów (zaledwie jeden na 31 600 mieszkańców!!) oraz 5548 lekarzy (jeden na 6100 mieszkańców).

Twórcami polskiej dentystyki na przełomie XIX i XX w. byli m.in. prof. Wincenty Łepkowski - w Krakowie i prof. Antoni Cieszyński - we Lwowie. Obaj angażowali się w powstanie i odbudowę niepodległej Polski,

Wystarczy wspomnieć, że prof. Wincenty Łepkowski (1866-1935) podczas I wojny światowej działał w różnych jednostkach szpitali polowych, zasłużył się szczególnie w pomocy legionistom.

Dzięki jego staraniom w 1897 r. powstało Uniwersyteckie Ambulatorium Dentystyczne przy I Klinice Chirurgii kierowanej przez prof. Ludwika Rydygiera, a w 1903 pierwszy w Polsce Instytut Stomatologiczny UJ, który funkcjonował z przerwami wojennymi do 1947 r. Łepkowski został jego kierownikiem. W 1906 r. dentysta założył Towarzystwo Stomatologiczne Polskie, a w 1911 r. został redaktorem nowo utworzonego „Kwartalnika Stomatologicznego”.

Nie mniej wybitną postacią jest prof. Antoni Cieszyński (1882-1941), który po wybuchu I wojny światowej zorganizował w Instytucie Dentystycznym placówkę Polskiego Czerwonego Krzyża. Z powodu ofensywy rosyjskiej i zajęcia Lwowa przez Rosjan ewakuował się najpierw do Tarnowa (we wrześniu 1914 r.), a później do Wiednia. Założył tam oddział dla obrażeń szczękowych i poliklinikę stomatologiczną dla uchodźców z Polski. W czasie zamachu ukraińskiego na Lwów (1-22 listopada 1918) zorganizował Polską Służbę Sanitarną i tworzył punkty opatrunkowe dla rannych w zajętej przez Ukraińców części Lwowa. Więcej o prof. Antonim Cieszyńskim pisaliśmy tutaj.

Znana była walka obu dentystów z Państwowym Instytutem Dentystycznym w Warszawie, powołanym do życia rozporządzeniem ministra zdrowia publicznego Tomasza Janiszewskiego, który to Instytut nie miał statusu akademickiego, a tylko zawodowy. Cieszyński i Łepkowski odrzucali proponowane im wykłady. Na szczęście w Warszawie pracowali także inni wybitni stomatolodzy z wykształceniem akademickim m.in. Hilary Wilga, Alfred Meissner, Marian Zeńczak, Franciszek Zwierzchowski, którzy walczyli o jakość i prestiż PID, co nastąpiło z chwilą przemianowania Instytutu w Akademię Stomatologiczną.

Czytaj także: Pomnik dla dentysty prof. Antoniego Cieszyńskiego
Z archiwum infoDENT24.pl: Józef Piłsudski jego zęby i sumiaste wąsy