O ile pacjent znajdzie się w placówce medycznej, która jest uprawniona do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy lub innego personelu medycznego – zgoda pacjenta na obecność studentów lub kształcącego się personelu medycznego nie jest wymagana.

Kilka zasad dotyczących wyjątków
Po pierwsze – wyjątek ten dotyczy wyłącznie klinik, szpitali uniwersyteckich, medycznych jednostek badawczo – rozwojowych lub innych podmiotów uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy, czy personelu medycznego.

Po drugie – obecność lub uczestnictwo tych osób w udzielaniu świadczeń zdrowotnych musi być uzasadniona tzw. celami dydaktycznymi. Problem z tym pojęciem polega w dużej mierze na tym, że jest ono mocno nieprecyzyjne.

Generalnie jednak trzeba przyjąć, że cel dydaktyczny wystąpi, gdy uczestnictwo lub obecność np. studentów przy udzielaniu świadczeń jest niezbędna dla ich kształcenia. Kto o tym decyduje? Cóż – przepisy tego nie określają, a w praktyce jest to najczęściej lekarz prowadzący.

Czy sprzeciw pacjenta ma znaczenie?
Gdyby opierać się na literalnym brzmieniu przepisów ustawy, sprzeciw pacjenta nie będzie skuteczny, o ile zostaną spełnione wskazane warunki. Ewentualny brak zgody pacjenta na obecność studentów przestaje mieć wówczas znaczenie.

Tyle tylko, że ustawowe warunki obecności i uczestnictwa studentów przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych nie są, delikatnie rzecz  ujmując, zbyt precyzyjne. Co więcej, pacjent w momencie przyjęcia do szpitala, niekoniecznie musi mieć świadomość, że możliwy będzie udział studentów. Ba! Takiej świadomości nie ma najczęściej również w momencie udzielania zgody na leczenie. Czy taka zgoda będzie wówczas zgodą uświadomioną?

Jednym słowem – ustawa nie stwarza pacjentowi żadnych mechanizmów umożliwiających świadome podjęcie decyzji co do obecności studentów. Tym samym nie zapewnia też ochrony przed arbitralną ingerencją w sferę intymności pacjenta.

Oczywiście interes publiczny, czyli kształcenie kadr medycznych, jest niezwykle istotny. Czy jednak przeważa on nad interesem jednostki i ochroną jej konstytucyjnych praw i wolności? Mam co do tego wątpliwości.

Wymagane jest uzyskanie zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego na udział w demonstracjach naukowych lub dydaktycznych (art. 51 Kodeksu etyki lekarskiej).

***

Adwokat Bartłomiej Achler, partner w kancelarii Drab - Grotowska Juszczyńska Achler, kieruje działem procesowym oraz działem prawa medycznego. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z prawami pacjenta i dochodzeniem roszczeń z tytułu błędów medycznych.

Więcej: prawnikwszpitalu.pl