Biegły sądowy jest organem pomocniczym sądu, powołanym, w celu przygotowania pisemnej opinii zawierającą odpowiedzi na zadane przez sąd pytania, które umożliwią uzyskać jednoznaczną odpowiedź pozwalającą wyjaśnić okoliczności danej sprawy. Będąc osobą zaufania publicznego, musi wykazywać się wiedzą i bezstronnością oraz sumiennością związaną z wydaniem opinii. Zobowiązany jest do bardzo dokładnego zapoznania się z aktami sprawy oraz w miarę możliwości i potrzeby skontaktowania się ze stronami postępowania. Opinia biegłego sądowego musi być w sposób jasny i kompletny sformułowana dla sądu i każdej ze stron.

Zgodnie z art. 288 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC) biegły ma prawo do żądania wynagrodzenia za wykonaną pracę przy sporządzeniu opinii i zwrot zużytych materiałów oraz innych wydatków niezbędnych do wydania opinii na podstawie przedstawionych przez biegłego rachunków i innych dokumentów. Ponadto przewodniczący składu sędziowskiego może przyznać biegłemu zaliczkę na poczet poniesionych przez niego w toku sporządzania opinii wydatków. Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna, o przyznaniu wynagrodzenia i zwrotu wydatków rozstrzyga się po jej uzupełnieniu lub wyjaśnieniu. W przypadku wezwania do sądu, biegłemu należy się wynagrodzenie za utracony z powodu stawiennictwa zarobek. Przy wykonaniu czynności poza miejscowością jego zamieszkania, biegłemu służy także prawo do diet oraz do zwrotu kosztów przejazdów i noclegów.

Sąd określa wysokość wynagrodzenia biegłego opartą o kwotę bazową, która jest zróżnicowana w zależności od wykształcenia, stopnia złożoności problemu będącego przedmiotem opinii, nakładu pracy i czasu poświęconego na sporządzenie opinii oraz warunków w jakich opracowano opinię.

Stawka bazowa do obliczania stawki wynagrodzenia biegłego sądowego wynosi obecnie 1.789,42 zł. i w związku z tym obowiązujące stawki godzinowe dla biegłego wynoszą dla stawki podstawowej od 22,90 zł do 32,39 zł., dla biegłych posiadających stopień naukowy doktora lub stopień doktora w zakresie sztuki wynosi 45,63 zł., dla biegłych posiadających stopień naukowy doktora habilitowanego lub stopień doktora habilitowanego w zakresie sztuki wynosi 55,11 zł., zaś dla biegłych posiadających tytuł naukowy profesora lub tytuł profesora w zakresie sztuki wynosi 70,32 zł.

W razie złożonego charakteru problemu będącego przedmiotem opinii, biegły sądowy może podwyższyć stawkę wynagrodzenia do maksymalne do 50 proc., pod warunkiem pełnienia funkcji biegłego nie krócej niż jedną kadencję (pięć lat).

Wraz z opinią, biegły sądowy jest zobowiązany wysłać do sądu rachunek (oryginał, kopia) i kartę pracy biegłego. Na podstawie przedstawionego rachunku sąd ustala i przyznaje biegłemu wynagrodzenie za wykonaną pracą, wraz z kosztem materiałów i innych wydatków niezbędnych do wydania opinii.