Relacja między pacjentem a lekarzem dentystą jest uznawana za podstawowy czynnik skutecznej opieki medycznej. Badania prowadzone od ponad trzech dekad przez międzynarodowe zespoły badawcze wykazały, że umiejętność skutecznego, a zarazem empatycznego porozumiewania się lekarza dentysty z pacjentem, ma znaczący, pozytywny wpływ na przebieg leczenia, rozumiany zarówno jako wystąpienie zmian na poziomie biologicznym i funkcjonalnym, jak i w postaci satysfakcji pacjenta z opieki medycznej (Tessler, Mechnic, 1975; Garfinkel, Schlenger, McLeroy et al., 1986; Grazier, Richardson, Martin et al., 1986; Sofaer, Hurwicz, 1993, Lipkin, Putnam, Lazare, 1995; Clark, 2003, Wanzer, Booth-Butterfield, Gruber, 2004; Duffy, Gordon, Whelan, 2004; Sparks, Newman, 2008; Hewetta, Watsonb, Galloisb, 2015).

Co więcej, zaobserwowano, że umiejętność efektywnego komunikowania się z pacjentami przynosi również wymierne zyski lekarzom dentystom w postaci większej skuteczności leczenia, satysfakcji z pracy, mniejszego stresu i ryzyka wypalenia, a jednocześnie nie wiąże się ze zwiększeniem liczby obowiązków, czy czasu poświęcanego pacjentowi (Maguire, Pitceathly, 2002; Brédart, Bouleuc, Dolbeault, Krasner, 2005; Brinkman, Geraghty, Lanphear, et al., 2007; Epstein, Beckman, et al., 2009).

W oparciu o wyniki licznych analiz stwierdzono, że pozytywna relacja lekarza dentysty z pacjentem, zakłada stworzenie w gabinecie przestrzeni, w której szacunek, uważność, empatia i pozytywne nastawienie lekarza dają pacjentowi warunki do bezpiecznego wyrażania własnymi słowami emocji, objawów i obaw z nimi związanych (Street, 2001; Travaline, Ruchinskas, & D’Alonzo, 2005).

W efekcie pacjent doświadcza poczucia, że został wysłuchany i zrozumiany - miał szansę opowiedzieć o swoim doświadczeniu zanim zostało ono opisane przez lekarza w lapidarnej, naukowej, często dla pacjenta niezrozumiałej nomenklaturze (Braddock, Edwards, Hasenberg et al., 1999).

Interesujący wydaje się być fakt, że to nie długość pobytu w gabinecie, a właśnie subiektywne poczucie pacjentów, że znajdują się w centrum zainteresowania lekarza, który jest zaangażowany w ich sprawę - decydowało o deklarowanej satysfakcji z opieki medycznej (Orth, Stiles, Scherwitz, 1987). Kluczem jest bowiem nie ilość, a jakość i zrozumiałość komunikatów. Gdy pacjent ma dostęp do zrozumiałych informacji na temat swoich objawów i ich przyczyn, to zyskuje poczucie kontroli nad swoim stanem, zaś poczucie kontroli jest pozytywnie skorelowane ze zdolnością do tolerowania bólu, redukcją zgłaszanych objawów, wzrostem jakości życia i poprawą samopoczucia psychicznego oraz codziennego funkcjonowania (Roter, 1983; Greenfield, Kaplan, Ware, 1985).

Analizując przebieg procesu komunikacji między personelem medycznym a pacjentami, zwrócono uwagę, że pacjenci dzielą zachowania komunikacyjne lekarzy na dwie grupy: instrumentalne (zorientowane na zadanie) i emocjonalne (zorientowane na opiekę).