- Wypalenie zawodowe to skrajnie negatywna reakcja na chroniczny stres w środowisku pracy, powodujący niekorzystne skutki indywidualne, organizacyjne, zawodowe i społeczne (jeśli dotknięta wypaleniem osoba ma intensywny kontakt z innymi ludźmi)
- Światowa Organizacja Zdrowia uznała ten problem psychiczny za syndrom zawodowy
- Wśród lekarzy dentystów co dziesiąty cierpi z powody wypalenia zawodowego
- Najczęściej są to młodzi lekarze dentyści, pracujący w jednoosobowych gabinetach, przez wiele godzin tygodniowo
Wypalenie zawodowe dentystów. Zagraża pacjentom i samym lekarzom
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oficjalnie uznała zespół wypalenia zawodowego za syndrom zawodowy (zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2022 r. Międzynarodową Klasyfikacją Chorób (ICD-11). Jest efektem przewlekłego stresu w miejscu pracy.
Zespół wypalenia zawodowego (ang. burnout) ma negatywny wpływ na placówki ochrony zdrowia, powodując niskiej jakości opiekę nad pacjentami, zwiększoną absencję kadry, błędy lekarskie i finansowe, a także negatywne konsekwencje dla osoby cierpiącej z powodu tego syndromu, gdyż ma objawy bardzo podobne do depresji, w skrajnych wypadkach prowadzące nawet do samobójstwa.
Pełzające zagrożenie. Kolejne fazy wypalenia zawodowego
Ten problem psychiczny nie pojawia się nagle, ale stopniowo narasta od niskiego, umiarkowanego do wysokiego poziomu odczuwanego wypalenia zawodowego.
Pierwsza faza wyczerpanie emocjonalne - charakteryzujące się:
- utratą energii,
- wyczerpaniem psychicznym i fizycznym,
- ciągłym zmęczeniem i brakiem sił.
Druga faza to depersonalizacja, czyli zwiększony dystans psychiczny wobec własnej pracy lub poczucie negatywizmu czy wręcz cynizmu związanego z wykonywaną pracą.
Na tym etapie dotknięty wypaleniem zawodowym lekarz bywa:
- drażliwy,
- cyniczny,
- ma zły nastrój,
- ma negatywne uczucia wobec pacjentów i zespołu w którym pracuje,
- jest pozbawiony empatii.
Psycholodzy określają te objawy terminem - konstrukt obronny - bo ma chronić przed uczuciami frustracji.
Natomiast faza trzecia syndromu, czyli poczucie braku skuteczności i braku osiągnięć objawia się:
- niską samooceną,
- słabymi wynikami w pracy,
- konsekwentnie złym nastawieniem,
- negatywną samooceną,
- poczuciem porażki,
- unikaniem relacji społecznych,
- depresją i ograniczonymi zdolnościami do rozwiązywania problemów zawodowych i osobistych.
Wypalenie zawodowe. Zawodowy problem dentystów
Poziom wypalenia zawodowego jest zwykle wyższy w środowisku lekarzy dentystów niż u lekarzy innych specjalności. Na przykład w badaniach Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego syndrom ten u polskich dentystów w 2019 r. osiągnął wynik 27,9 w skali Maslach i był znacząco wyższy aniżeli w innych grupach zawodowych: lekarze innych specjalności (18 pkt), policjanci (16,7 pkt), menadżerowie (15,6 pkt), strażacy (9,3 pkt).
Właśnie zakończyły się szeroko zakrojone badania wypalenia zawodowego wśród hiszpańskich dentystów. Kwestionariusz badający kondycję psychiczną lekarzy dentystów rozsyłano przez Internet. W sumie odpowiedziało 1298 stomatologów. Badanie prowadził Department of Dentistry. School of Medicine, University of Salamanca, w Hiszpanii.
Problemy psychiczne w pracy. To zagrożenie dla jakości pracy lekarza
Powstała baza danych na temat płci, wieku, środowiska pracy, liczby praktyk w których każdy dentysta pracuje, typu prowadzonej działalności, czy jest to praca w jednoosobowym gabinecie czy w wielostanowiskowym, długości okresu pracy zawodowej, liczby godzin przepracowywanych tygodniowo. oraz wyniki testu mierzącego wypalenie zawodowe.
Na tej podstawie analizowano związek między czynnikami związanymi z pracą a każdym z trzech wymiarów wypalenia:
- wyczerpaniem emocjonalnym
- zwiększonym dystansem psychicznym wobec własnej pracy lub poczuciem negatywizmu lub cynizmu związanego z wykonywaną pracą
- poczuciem braku skuteczności i braku osiągnięć.
Okazało się, że wysoki poziom wypalenia zawodowego wykazuje jeden na dziesięciu lekarzy dentystów. Kobiety częściej niż mężczyźni. Przy czym środowisko pracy, wiek lekarza, liczba godzin przepracowanych w tygodniu najsilniej pływają na wypalenie emocjonalne. Rodzaj praktyki, w której dentysta pracuje, długość okresu pracy zawodowej oraz liczba godzin przepracowanych w tygodniu to najpoważniejsze czynniki ryzyka depersonalizacji.
Natomiast praca w pojedynkę niesie ze sobą wysokie ryzyko cierpienia z powodu niskiej oceny osiągnięć osobistych.
Młodzi dentyści częściej cierpią
Szczegółowe wyniki badania wypalenia zawodowego kwalifikowanego jako wypalenie emocjonalne:
- częściej dotyka kobiety (64,4 proc.) niż mężczyzn (56,7 proc.)
- dentystów pracujących na terenach wiejskich (70,1 proc.) niż w środowisku miejskim (59,9 proc.)
- nie prowadzących własnej praktyki stomatologicznej (65, 6 proc.) niż mających własny gabinet (58, 3 proc.)
- lekarze dentyści pracujący zawsze lub często jednoosobowo (63, 7 proc.), stomatolodzy pracujący w zespole (59, 9 proc.)
Syndrom wypalenia zawodowego bardziej zagraża młodym dentystom, którzy nie prowadzą własnej praktyki i codziennie wiele godzin spędzają w pracy, przestrzega dr CristinaGómez-Polo, w podsumowaniu wyników pracy.
Badanie ukazało się na łamach Journal of Dentistry.
Komentarze