Sterylizacja nieodzownym elementem procesu leczenia?

Ze względu na specyfikę działalności, lekarze dentyści powszechnie posługują się narzędziami wielorazowego użytku. Posługują się: dźwigniami służącymi do ekstrakcji zębów, kieretami, kleszczami, lemieszami, łopatkami, łyżeczkami zębodołowymi, skrobaczkami, wydrążaczami i wiertłami. Sprzęt ten nie jest z reguły stosowany w wariancie jednorazowych narzędzi dostarczanych w sterylnych jednostkowych opakowaniach. Są to przyrządy wielorazowego użytku, polegające każdorazowo sterylizacji w gabinecie stomatologicznym lub protetycznym.
Badanie skuteczności sterylizacji stanowi zatem niezbędny element całego procesu wyjaławiania. Najczęściej wykorzystywaną metodą sterylizacji jest autoklawowanie - sterylizacja termiczna.

W codziennej praktyce kontroli skuteczności sterylizacji wykorzystywane są wskaźniki fizykochemiczne zaś jeden lub dwa razy w miesiącu prowadzona jest ocena metodami mikrobiologicznymi. Za skuteczną sterylizację uznaje się zabicie nie tylko form wegetatywnych ale również przetrwalników (spor) i zarodników, które po okresie anabiozy (uśpienia) również mogą stanowić istotne zagrożenie dla pacjenta, w szczególności jeżeli spory i zarodniki zostaną wprowadzone w głębsze partie ciała pacjenta np. na dno rany przy ekstrakcji zęba lub do wnętrza zęba podczas leczenia kanałowego.

W celu sprawdzenia skuteczności procesu sterylizacji, opracowano specjalne testy w postaci gotowych do użycia zestawów. Zestaw obejmuje paski bibuły nasączone roztworem spor drobnoustrojów z rodzaju Bacillus. Gotowe zestawy umieszcza się na różnych poziomach autoklawu.
Po przeprowadzonym procesie sterylizacji zestawy (z zachowaniem warunków jałowości) dostarczane są do laboratorium. Tu w odpowiednich warunkach, przez fachowy personel, zakładane są hodowle mikrobiologiczne. Brak wzrostu drobnoustrojów na specjalnych podłożach mikrobiologicznych stanowi potwierdzenie skutecznej sterylizacji. W praktyce wykorzystuje się kilka rodzajów sporali, które zawierają różne gatunki bakterii. Okresowe przeprowadzanie takich testów, o ile personel danej placówki medycznej przestrzega odpowiednich procedur, daje pełną gwarancję poprawnie przeprowadzonego procesu sterylizacji, a tym samym minimalizuje ryzyko zakażenia pacjenta podczas zabiegu.
Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne oraz Inspektorat Farmaceutyczny zalecają przeprowadzanie testów skuteczności sterylizacji w sposób regularny, nie rzadziej niż raz w miesiącu.

Jednym ze stosowanych sposobów kontroli sterylizatorów jest badanie przy pomocy wskaźników Sporal. Wskaźnik Sporal to opakowanie papierowo-foliowe zawierające paski bibuły. Wyróżnia się wskaźniki Sporal A, Sporal S oraz Attest produkowany w formie fiolki. Wskaźniki są powszechnie dostępne na rynku.